Η Αμμόχωστος είναι μια ανοιχτή πληγή. Μια πληγή που δεν λέει να επουλωθεί αφού ήταν πολλές οι ευκαιρίες που είχαμε για να την ξαναπάρουμε στα χέρια μας.
Ευκαιρίες που για πολλούς λόγους κρίθηκαν ανεπαρκείς με αποτέλεσμα σήμερα να μιλάμε για τον οριστικό της χαμό. Ευκαιρίες ή δήθεν ευκαιρίες για την πλειοψηφία των Ε/κ που απορρίφθηκαν από την εκάστοτε κυβέρνηση αλλά και από την αδιαλλαξία των κατοχικών αρχών και της Τουρκίας.
Αυτή τη στιγμή στην Αμμόχωστό «παίζεται» η τελευταία ίσως παράσταση του όλου δράματος. Σήμερα έφτασε η στιγμή να αναλογιστούμε τι πήγε λάθος αλλά και τα σχέδια που μας επέστρεφαν τα Βαρώσια.
Οι ιστορικοί του μέλλοντος θα κρίνουν τι πήγε λάθος…
1978
Μακάριος και Ντενκτάς συμφώνησαν το 1977 με την Ε/κ πλευρά να καταθέτει πρόταση για το εδαφικό η οποία πρόταση για την Αμμόχωστο προνοούσε επιστροφή της πόλης υπό ε/κ διοίκηση με εξαίρεση την Τ/κ συνοικία.
Η πρόταση δεν έγινε αποδεκτή από την τ/κυπριακή πλευρά και εισηγείτο για την Αμμόχωστο την επιστροφή και εγκατάσταση Ε/κ υπό τ/κυπριακή διοίκηση.
Η πρόταση αυτή απορρίφθηκε από την ε/κ πλευρά.
Το «Αγγλοαμερικανοκαναδικό» σχέδιο
Στις 10 Νοεμβρίου του 1978 κατατέθηκε το «Αγγλοαμερικανοκαναδικό» σχέδιο λύσης το οποίο προνοούσε την επιστροφή των κατοίκων της Αμμοχώστου υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.
Το όλο σχέδιο απορρίφθηκε από την ε/κυπριακή πλευρά επειδή περιείχε ασάφειες και κενά. Ταυτόχρονα το συγκεκριμένο σχέδιο απορρίφθηκε και από την Τουρκία αλλά και από τους Τ/κ.
Συμφωνία Κυπριανού – Ντενκτάς
Το 1979, ολοκληρώθηκε η συμφωνία Κορυφής μεταξύ Σπύρου Κυπριανού και Ραούφ Ντενκτάς που προνοούσε την επανεγκατάσταση στα Βαρώσια, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, αμέσως με την έναρξη συνομιλιών.
Οι συνομιλίες δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ με αποτέλεσμα να υπάρχει ακόμα ένα ναυάγιο για την Αμμόχωστο.
Πρόταση Ονάν
Στις 9 Αυγούστου του 1980 ο Τ/Κ Σουλεϊμάν Ονάν υπέβαλε χάρτη που προνοούσε επιστροφή 2,6% του συνολικού ποσοστού των κατεχομένων εδαφών και την επιστροφή 31 χιλιάδων προσφύγων συμπεριλαμβανομένου και μέρους των Βαρωσίων.
Διοικητικά, οι επιστρεφόμενες περιοχές θα διοικούνταν από έναν εκπρόσωπο του τουρκικού κρατιδίου, έναν εκπρόσωπο των κατοίκων της περιοχής και έναν της ΟΥΝΦΙΚΥΠ.
Η αδιαλλαξία της Τουρκίας δεν επέτρεψε να ολοκληρωθεί το εν λόγω σχέδιο λύσης.
1981
Το 1981 ο ΟΗΕ πρότεινε την επιστροφή των Βαρωσίων με παράλληλη επαναλειτουργία του αεροδρομίου Λευκωσίας υπό τη διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών και χρήση του και από τις δύο κοινότητες.
Η πρόταση αυτή απορρίφθηκε και από τις δύο πλευρές.
Χάρτης Ούγκο Γκόμπι
Ο Κουρτ Βαλντχάιμ κατέθεσε εδαφικό χάρτη τον Οκτώβριο του 1981 που έδινε τη Μόρφου και την Αμμόχωστο στους Ε/κ.
Οι συνομιλίες συνεχίστηκαν μέχρι τον Μάιο του 1983. Οι Ε/κ απέρριψαν τη συγκεκριμένη λύση ενώ δεν υπήρχε πρόσφορο έδαφος και από τους Τ/κ.
1983
Το 1983 οι προτάσεις Κουεγιάρ προνοούν συνολική λύση του κυπριακού και επανεγκατάσταση στα Βαρώσια.
Οι Ε/κ αποδέχονται τα τρία σημεία αλλά με κάποια διαφοροποίηση στο ποσοστό που θα έμενε υπό τη διοίκηση των Τ/κ.
Ο Ντενκτάς, όμως, παγώνει τις όποιες προσπάθειες αφού την ίδια χρονιά ανακηρύσσει τη λεγόμενη «ΤΔΒΚ».
Κατόπιν, ακολουθεί μια περίοδος ανταλλαγής προτάσεων αλλά απορρίπτονται όλες λόγω διαφωνιών στο εδαφικό, και οι οποίες αφορούσαν τόσο στη Μόρφου όσο και στην Αμμόχωστο. Οι Ε/κ ήθελαν να τις έχουν υπό τη δική τους διοίκηση όπως και οι Τ/κ.
Ιδέες Γκάλι
Τον Ιούλιο του 1992 προτείνονται οι ιδέες Γκάλι που δίνουν τη διοίκηση των Βαρωσίων στα Η.Ε. Αυτή τη φορά το εν λόγω σχέδιο απορρίφθηκε από την Ε/κ πλευρά.
Σχέδιο Ανάν
Τέλος, το σχέδιο Ανάν, προνοούσε την επιστροφή των κατοίκων της Αμμοχώστου, αλλά απορρίφθηκε στο δημοψήφισμα από τους Ε/κύπριους.
Το Σχέδιο Ανάν προνοούσε την επιστροφή των κατοίκων της Αμμοχώστου στις 10 Αυγούστου 2004.