Σε διαφοροποίηση της πρακτικής δέσμευσης ιδιωτικών τεμαχίων καλεί το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας, σε συνεργασία και το Υπουργείο Εσωτερικών η Επίτροπος Διοικήσεως, Μαρία Στυλιανού Λοττίδη, δημοσιεύοντας Έκθεση με παράπονα ιδιοκτητών, των οποίων οι περιουσίες παραμένουν δεσμευμένες επί σειρά ετών, κάποιες φορές και για χρήσεις που δεν υλοποιήθηκαν ποτέ.
Στην Έκθεσή της η Επίτροπος σημειώνει ότι είναι μεγάλος ο αριθμός παραπόνων, που λαμβάνει για τέτοιες υποθέσεις. Τα παράπονα αφορούν στην προσβολή του δικαιώματος της ιδιοκτησίας από δημόσιες Αρχές, εξηγεί η Επίτροπος, με αποτέλεσμα οι ιδιοκτήτες τους να στερούνται του δικαιώματος στην ιδιοκτησία τους, ενώ οι όποιες προσπάθειες για την εκμετάλλευσή τους, μέσω της υποβολής πολεοδομικών αδειών για την αξιοποίηση των τεμαχίων τους, καθίστανται άκαρπες.
Στο πλαίσιο αυτό, η Επίτροπος συστήνει να επανεξεταστεί η αναγκαιότητα των τεμαχίων, που είναι δεσμευμένα, με βάση τα ισχύοντα σχέδια ανάπτυξης. Σε περίπτωση δε που δεσμευμένα τεμάχια συνεχίζουν να κρίνονται αναγκαία, καλεί τη διοίκηση να προχωρήσει, εντός καθορισμένου χρονοδιαγράμματος, στις αναγκαίες ενέργειες για την απόκτηση της επηρεαζόμενης ιδιοκτησίας είτε με απαλλοτρίωση, όταν ο σκοπός της απαλλοτρίωσης αναμένεται ότι θα υλοποιηθεί εντός τριών ετών, είτε με αγορά, είτε με ανταλλαγή της με ίσης αξίας κρατική γη.
Στην Έκθεση, η Επίτροπος παραθέτει ενδεικτικά παράπονα που έχει εξετάσει το Γραφείο της, αναφορικά με δέσμευση ή/και απαλλοτρίωση ιδιωτικών τεμαχίων για τον σκοπό ανέγερσης σχολικών μονάδων στους Δήμους Αραδίππου, Ύψωνα, Μέσα Γειτονιάς και Λακατάμιας.
Όπως προκύπτει από τη διερεύνηση των παραπόνων, τα ιδιωτικά τεμάχια που δεσμεύονται για σκοπούς αξιοποίησής τους για χώρους δημόσιας χρήσης (στις εν λόγω περιπτώσεις για ανέγερση σχολικών μονάδων) παραμένουν σε αρκετές περιπτώσεις δεσμευμένα επί σειρά ετών, έως και δεκαετίες.
Ενδεικτικά, σύμφωνα με το παράπονο που αφορά δεσμευμένα τεμάχια στον Δήμο Αραδίππου, προκύπτει ότι τα εν λόγω τεμάχια έχουν δεσμευθεί από το 1996 για την ανέγερση του Στ’ Δημοτικού Σχολείου Αραδίππου, η οποία όμως δεν προχώρησε.
Οι ιδιοκτήτες των τεμαχίων, αφού εισέπραξαν αρνητική απάντηση από το Υπουργείο Παιδείας, όταν ζήτησαν να τους επιστραφούν οι περιουσίες τους, τελικά προσέφυγαν στο Ανώτατο Δικαστήριο το οποίο το 2012 ακύρωσε την απορριπτική απόφαση του Υπουργείου για ανάκληση της απαλλοτρίωσης. Εντούτοις, όπως σημειώνει η Έκθεση, τα επηρεαζόμενα τεμάχια παρέμειναν δεσμευμένα για την ανέγερση σχολείου.
Για τον ίδιο πιο πάνω σκοπό είχαν δεσμευτεί το 1996 και άλλα τεμάχια στην Αραδίππου, αναφέρει η Έκθεση της Επιτρόπου, για τα οποία το Ανώτατο Δικαστήριο το 2013 αποφάσισε την ακύρωση της απαλλοτρίωσης. Σημειώνεται ότι με την παρέλευση εννέα ετών, το Υπουργείο συμμορφώθηκε με την ακυρωτική απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου και το 2022 ενημέρωσε τους παραπονούμενους ότι τα τεμάχια θα τους επιστραφούν, πλην όμως θα παραμείνουν δεσμευμένα.
Επίσης, αναφορικά με παράπονο για μέρος τεμαχίου στον Δήμο Λακατάμιας, που δεσμεύθηκε από το 1996 για την ανέγερση Δημοτικού Σχολείου και Νηπιαγωγείου, η Έκθεση σημειώνει ότι το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας, ενημέρωσε το 2014 το Επαρχιακό Γραφείο Λευκωσίας του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως πως παρότι η ανέγερση του σχολείου «είναι επιβεβλημένη και αναγκαία» και είχαν ολοκληρωθεί οι ενέργειες για την προκήρυξη διαγωνισμού για την ανέγερση, «η υλοποίηση του έργου δεν θα προχωρήσει εντός των επόμενων τριών χρόνων λόγω της οικονομικής στενότητας του κράτους».
Ως εκ τούτου, συνέχισε το Υπουργείο, μέρος του τεμαχίου των παραπονούμενων «θα πρέπει να παραμείνει χαρακτηρισμένος ως Αα4 (σχολικός χώρος) στα τοπικά σχέδια ούτως ώστε μόλις υπάρξουν οι αναγκαίες πιστώσεις να προχωρήσουμε σε απαλλοτρίωση και υλοποίηση του έργου».
Η Έκθεση της Επιτρόπου διοικήσεως εστιάζει στη νομιμότητα των αποφάσεων των εμπλεκόμενων υπηρεσιών για μακροχρόνια δέσμευση τεμαχίων για σκοπούς μελλοντικής ανέγερσης εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, χωρίς την εύλογη και δίκαιη αποζημίωση των πολιτών.
Παραπέμπει, δε, στο Άρθρο 23 του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας., που κατοχυρώνει το δικαίωμα κυριότητας, κατοχής, απόλαυσης και διάθεσης της ιδιωτικής ιδιοκτησίας, καθώς και στην Αρχή της Αναλογικότητας, σημειώνοντας ότι «όταν η διοίκηση με τις ενέργειες της διαφυλάσσει την ιδιωτική ιδιοκτησία προς όφελος του δημοσίου, χωρίς όμως να καταβάλει αποζημίωση στον ιδιοκτήτη και όταν διατηρεί το τεμάχιο για μεγάλο χρονικό διάστημα σε κατάσταση αμφιβολίας αναφορικά με τη μελλοντική του χρήση, ενεργεί σε βάρος του ατομικού δικαιώματος της ιδιοκτησίας».
Επίσης, παραπέμπει στη νομοθεσία για την απαλλοτρίωση ιδιωτικών τεμαχίων, σημειώνοντας ότι «για την επέλευση του αποτελέσματός της απαλλοτρίωσης, ήτοι τη μεταβίβαση της ιδιοκτησίας στην Απαλλοτριούσα Αρχή, είναι αναγκαία η καταβολή της αποζημίωσης στον ιδιοκτήτη».
Σε σχέση με τα παράπονα που παρουσιάζονται στην Έκθεση, η Επίτροπος καλεί τις «εμπλεκόμενες υπηρεσίες να ξεκινήσουν άμεσα διαβουλεύσεις με τους ιδιοκτήτες των επηρεαζόμενων τεμαχίων ούτως ώστε εντός καθορισμένου και σαφούς χρονοδιαγράμματος, να καταλήξουν σε αμοιβαία αποδεκτή λύση, στη βάση του πιο πάνω πλαισίου».
Σημειώνει ότι «σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη και η παράνομη, βάση των έχουν προλεχθεί, δέσμευση των υπό αναφορά τεμαχίων για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, με επακόλουθο οι ιδιοκτήτες να στερούνται του δικαιώματος απόλαυσης της περιουσίας τους».
Επίσης, η Επίτροπος αναφέρει ότι «θα πρέπει να καθοριστεί συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα και επανεξέταση για όλες τις περιπτώσεις κατά τις οποίες τεμάχια είναι δεσμευμένα για την ανέγερση σχολείων, τα οποία οριοθετούνται σε μελλοντικό και αόριστο χρόνο ώστε να ακολουθούνται πιστά οι πρόνοιες του Συντάγματος και της σχετικής νομοθεσίας σε σχέση με τα δικαιώματα των πολιτών».
Πηγή: ΚΥΠΕ