Μειωμένα αλλά πολύ ψηλά ήταν το 2020 σε σχέση με το 2019 τα δάνεια που εξασφαλίζονταν με ακίνητη περιουσία.
Σύμφωνα με στοιχεία από την Κεντρική Τράπεζα Κύπρου, η έκθεση των πιστωτικών ιδρυμάτων σε δάνεια που εξασφαλίζονται με ακίνητα παραμένει μεγάλη, καθώς στις 30 Σεπτεμβρίου του 2020 αντιπροσώπευαν το 57,7% του συνολικού δανειακού χαρτοφυλακίου των πιστωτικών ιδρυμάτων, σε σύγκριση με 56,1% στις 30 Σεπτεμβρίου του 2019.
Συγκεκριμένα, στις 30 Σεπτεμβρίου του 2020 οι χορηγήσεις σε νοικοκυριά που εξασφαλίζονταν με οικιστικά ακίνητα ανέρχονταν σε €8,9 δισ. και 29,6% του συνολικού χαρτοφυλακίου (30 Σεπτεμβρίου του 2019: €9,8 δισ. και 29,5%), ενώ οι χορηγήσεις σε μη χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις που εξασφαλίζονταν με εμπορικά ακίνητα ανέρχονταν σε €8,5 δισ., ή 28,1% του συνολικού δανειακού χαρτοφυλακίου (30 Σεπτεμβρίου του 2019: €8,8 δισ. και 26,6%).
Παράλληλα, στις 30 Σεπτεμβρίου του2020, το υπόλοιπο των χορηγήσεων προς τα νοικοκυριά αφορούσε κατά κύριο λόγω την αγορά ακίνητων, αφού 74,9% των χορηγήσεων προς τα νοικοκυριά εξασφαλίζονταν με οικιστικά ακίνητα. Κατά την ίδια ημερομηνία, οι χορηγήσεις προς τις μη χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις που εξασφαλίζονταν με εμπορικά ακίνητα αποτελούσαν το 54,7% των χορηγήσεων προς τις μη χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις.
Η έκθεση των πιστωτικών ιδρυμάτων στον τομέα των ακινήτων αντικατοπτρίζεται και στο ουσιαστικό μερίδιο των χορηγήσεων σε μη χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον οικοδομικό κλάδο και σε λοιπές δραστηριότητες που αφορούν ακίνητα. Στις 30 Σεπτεμβρίου του 2020, οι εν λόγω χορηγήσεις αποτελούσαν 25,6% του συνόλου των χορηγήσεων προς τις μη χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις και ανέρχονταν σε €4 δισ. Σημειώνεται ωστόσο πως το εν λόγω μερίδιο έχει συρρικνωθεί, καθώς στις 30 Σεπτεμβρίου του 2019, το μερίδιο των χορηγήσεων σε μη χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον οικοδομικό κλάδο και σε λοιπές δραστηριότητες που αφορούν ακίνητα ήταν 31,3% και ανερχόταν σε €4,7 δισ.
Περαιτέρω, τα πιστωτικά ιδρύματα έχουν άμεση έκθεση στον τομέα των ακινήτων, η οποία πηγάζει από τα ακίνητα που καταγράφονται στους ισολογισμούς τους. Πιο συγκεκριμένα, στις 30 Ιουνίου του 2020, τα πιστωτικά ιδρύματα κατείχαν 7.629 ακίνητα συνολικής αγοραίας αξίας ύψους €2,4 δισ. στους ισολογισμούς τους. Η λογιστική αξία των εν λόγω ακινήτων αντιπροσώπευε το 3,2% του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων του τραπεζικού τομέα. Τα συγκεκριμένα ακίνητα αποτελούνταν κυρίως από οικιστικά ακίνητα (4.330 ακίνητα αξίας €943 εκατ.), αγροτεμάχια (1.464 ακίνητα αξίας €139 εκατ.) και σε μικρότερο βαθμό εμπορικά ακίνητα (1.030 ακίνητα αξίας €910 εκατ.) και λοιπά ακίνητα (805 ακίνητα αξίας €403 εκατ.).
Με βάση τα πιο πάνω, σύμφωνα και με την Κεντρική Τράπεζα, μία ενδεχόμενη επιδείνωση της απόδοσης του τομέα των ακινήτων, ακόμα και συγκριτικά μικρή, θα μπορούσε να έχει ουσιαστικό αρνητικό αντίκτυπο στην κερδοφορία και την κεφαλαιακή επάρκεια των πιστωτικών ιδρυμάτων.
Νέες χορηγήσεις προς τον τομέα των ακινήτων
Η πανδημία έχει επηρεάσει τον νέο δανεισμό προς τον τομέα των ακινήτων είτε λόγω μειωμένης ζήτησης είτε λόγω των αυστηρότερων κριτηρίων που θέσπισαν τα πιστωτικά ιδρύματα.
Από τα εν λόγω στοιχεία, φαίνεται ότι κατά το πρώτο τρίμηνο και το δεύτερο τρίμηνο του 2020, οι νέες χορηγήσεις που αφορούσαν ακίνητα ήταν ουσιαστικά μειωμένες σε σύγκριση με το τέταρτο τρίμηνο του 2019, ενώ το τρίτο τρίμηνο του 2020 παρουσιάστηκε μια μικρή ανάκαμψη, ως αποτέλεσμα του σχεδίου επιδότησης μέρους του επιτοκίου για νέα δάνεια.
Με βάση τα πιο πάνω, η πανδημία και η συνεπακόλουθη συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας επέδρασαν αρνητικά στην ευρύτερη αγορά ακινήτων και στην οικοδομική δραστηριότητα. Επιπρόσθετα, η συρρίκνωση της εξωτερικής ζήτησης για ακίνητα λόγω του τερματισμού του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος αναμένεται να οδηγήσει σε περαιτέρω μείωση στις τιμές των ακινήτων. Παρόλα αυτά, τα δημοσιονομικά μέτρα στήριξης που λήφθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας, και τα στοχευμένα κίνητρα για στήριξη του τομέα των ακινήτων στήριξαν την εγχώρια ζήτηση για ακίνητα, αποτρέποντας ουσιαστικές αρνητικές μεταβολές στις τιμές των ακινήτων.