Του Δρα Αντώνη Στ. Στυλιανού*
Η έννοια της διάστασης του φύλου εδράζεται στην αρχή της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών και αποτελεί μια από τις βασικότερες αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και γενικότερα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σε επίπεδο ενωσιακού δικαίου αυτή πρέπει να συνεκτιμάται ως οριζόντια αρχή και να τυγχάνει εφαρμογής και ενσωμάτωσης σε όλες τις πολιτικές των κρατών – μελών της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένης της πολιτικής συνοχής.
Αποτελεί, φυσικά, δεδομένο ότι απαιτούνται, σε όλες τις περιπτώσεις βελτιώσεις στην αντίληψη, σεβασμό και εφαρμογή της διάστασης του φύλου σε όλες τις δραστηριότητες μας και εκφάνσεις της ζωής μας, ούτως ώστε να αντιμετωπιστούν στον μέγιστο βαθμό οι πολλαπλές μορφές διακρίσεων και ανισοτήτων που ενυπάρχουν, δυστυχώς, ακόμα στις κοινωνίες μας. Ειδικότερα, όσον αφορά στην πολιτική συνοχής, η οποία, σύμφωνα με το ενωσιακό νομικό καθεστώς αντιμετωπίζει τις ανισότητες μεταξύ των διαφόρων περιοχών και την υστέρηση των λιγότερο ευνοημένων περιφερειών ώστε να προάγεται η συνολική αρμονική ανάπτυξη με σκοπό την επίτευξη οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής, η επίτευξη της ισότητας των φύλων αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της.
Η ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στην πολιτική συνοχής, με σεβασμό στην αρχή της ισότητας και της απαγόρευσης όλων των μορφών διακρίσεων ως αναγνωρίζονται από τον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, επέχει επίσης την έννοια της διασφάλισης της βιώσιμης ανάπτυξης σε όλες τις περιφέρειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το έργο που έχει επιτευχθεί τα τελευταία χρόνια όσον αφορά στη μείωση του χάσματος μεταξύ των φύλων στους τομείς της αγοράς εργασίας, του κοινωνικοοικονομικού και πολιτικού τομέα κ.ο.κ. είναι σημαντικό, απαιτούνται όμως έτι περισσότερα μέτρα και στρατηγικές για την πλήρη άμβλυνση του χάσματος για όλες τις ομάδες που υποεκροσωπούνται. Βασικός στόχος πρέπει να παραμένει η προαγωγή ίσων ευκαιριών και η μη εισαγωγή οποιωνδήποτε διακρίσεων και ταυτόχρονα η πραγματική υλοποίηση τούτων των πολιτικών.
Οι επιπτώσεις της πανδημίας του Covid-19 έχουν επίσης αντίκτυπο στις συζητήσεις για την διάσταση του φύλου στην πολιτική συνοχής, ενώ το πλήρες εύρος τους δεν έχει ακόμη αποτιμηθεί, ειδικά όσον αφορά την διάσταση του φύλου. Προς τούτο, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι στα πλαίσια του Ταμείου Ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πρέπει να στηριχθούν, παράλληλα με όλους τους άλλους τομείς, οι τομείς εκείνοι όπου υπάρχουν ζητήματα που αφορούν στην διάσταση του φύλου, με τα Κράτη και τα ίδια τα θεσμικά όργανα της Ένωσης να έχουν την ευθύνη της ταχείας απόκρισης για την στήριξη του συνόλου των πολιτών, χωρίς να υπάρχει ο δυνητικός κίνδυνος να αυξηθούν οι ανισότητες σε σχέση με το φύλο.
Επί των πιο πάνω, τονίζονται τα κάτωθι, ως καθορίζονται στο Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 9ης Ιουνίου 2021 σχετικά με τη διάσταση του φύλου στην πολιτική συνοχής: Πρώτον, ο σημαίνοντας ρόλος της πολιτικής συνοχής στην προώθηση της ισότητας των φύλων προς όφελος της κοινωνικοοικονομικής μεγέθυνσης και της βιώσιμης ανάπτυξης∙ δεύτερον, η περαιτέρω και πιο στοχευμένη προώθηση της ισότητας των φύλων στην πολιτική συνοχής για την περίοδο μετά το 2020, με τον καθορισμό συγκεκριμένων και σαφών στόχων∙ και, τρίτον, η εισαγωγή της έννοιας της διάστασης του φύλου ως οριζόντιου στόχου, μέσω της εκ των προτέρων και εκ των υστέρων αξιολόγησης αντικτύπου όσον αφορά την ισότητα των φύλων στις αξιολογήσεις των κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
*Λέκτορα Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, LL.B Law (Bristol), Ph.D in Law – International Law and Human Rights (Kent), Διευθυντής Μονάδας Νομικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας.