Τη σημασία ανάδειξης των ωφελημάτων από τη λύση του Κυπριακού, και ειδικότερα αυτών που θα υπάρξουν για την τουρκοκυπριακή κοινότητα με την πλήρη ένταξή της στην ευρωπαϊκή οικογένεια, εμπλοκής της κοινωνίας των πολιτών στη διαδικασία επίλυσης του προβλήματος, πολιτικής βούλησης για λύση από τους ηγέτες των δυο κοινοτήτων και εφαρμογής μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) για τη βελτίωση του κλίματος μεταξύ των πλευρών, υπογράμμισαν οι ομιλητές σε συζήτηση που πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της Παρασκευής στο Σπίτι της Συνεργασίας, στη Λευκωσία, στο πλαίσιο του Cyprus Forum 2023, με τίτλο «Ο σχεδιασμός της διαπραγματευτικής διαδικασίας».
Ο Προϊστάμενος διοικητικής μονάδας για τη στήριξη για την επίλυση του κυπριακού ζητήματος στη Γενική Διεύθυνση στήριξης διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Kjartan Bjornsson, στην παρέμβασή του ανέφερε πως υπάρχει έλλειψη ενός κλίματος επανένωσης.
Σημείωσε πως «κατά τη δική μας άποψη οι Κύπριοι πρέπει κατά πολύ συγκεκριμένο τρόπο να βιώσουν την εμπειρία των ωφελημάτων της επανένωσης και ως τούτου της πλήρους ένταξης των Τ/κ σε όλο το νησί». Είπε πως μια τέτοια προσέγγιση θα διευκολύνει την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων και θα αυξήσει τις πιθανότητες για μια συμφωνία με την έννοια ότι οι ηγέτες δεν θα φοβούνται τόσο ότι θα αντιμετωπίσουν ένα εχθρικό κοινό. Ως εκ τούτου θεωρώ ότι έτσι θα είναι πολύ πιο πιθανόν μια συμφωνία θα τεθεί σε δημόσια δημοψηφίσματα που θα ακολουθήσουν, σημείωσε.
Πρόσθεσε πως ένα από τα πιο αποτελεσματικά μέτρα που μπορούν να ληφθούν είναι να προσφερθούν στους Τ/κ κάποια συγκεκριμένα ωφελήματα από τώρα με ένα τίμημα, όπως είπε.
Κατ’ αυτό τον τρόπο θα πάρουν μια μικρή γεύση της ιδιότητας του μέλους της ΕΕ με αντάλλαγμα τη συμμόρφωσή τους με τα πρότυπα της ΕΕ τώρα, σημείωσε.
Είπε πως αυτό μπορεί να γίνει κατά ένα ασφαλές τρόπο χωρίς να υπάρξει συμβιβασμός σε ό,τι αφορά τις κόκκινες γραμμές και το θέμα του καθεστώτος τους.
Σημείωσε πως αυτό έχει ήδη γίνει με την περίπτωση του χαλουμιού αφού στο θέμα αυτό ντε φάκτο έχει αρθεί η αναστολή του κοινοτικού κεκτημένου ώστε οι Τ/κ να μπορούν να επωφελούνται από την κατοχύρωσή του ως ΠΟΠ.
Είπε πως σε αυτή την περίπτωση οι Τ/κ ασπάζονται τις προδιαγραφές που πρέπει να ακολουθήσουν ώστε να συμμορφωθούν και το κάνουν αυτό γιατί μπορούν να δουν τα οικονομικά οφέλη.
Και πιστεύω πως όταν κανείς μπορεί να νιώσει τα οικονομικά οφέλη σε όλα τα επίπεδα τότε θα είναι πολύ δύσκολο να απορρίψει μια λύση στην οποία μπορεί να καταλήξουν οι ηγέτες, επεσήμανε ο αξιωματούχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Η πρώην Υπουργός Εξωτερικών Ερατώ Κοζάκου-Μαρκουλλή, η οποία υπήρξε στο παρελθόν μέλος της διαπραγματευτικής ομάδας για το Κυπριακό είπε, μεταξύ άλλων, πως οι διαδικασίες που ακολουθήθηκαν μέχρι τώρα απέτυχαν για μια σειρά από λόγους.
Είπε πως οι διαπραγματεύσεις ως τώρα έγιναν μεταξύ των ηγετών που όλοι τους ήταν άντρες όπως και οι διαπραγματευτές των δυο κοινοτήτων. Αυτοί οι ηγέτες και οι διαπραγματευτές είχαν βοηθούς μια ελίτ ομάδα ειδικών, οι οποίοι ήταν άντρες κυρίως, συνέχισε.
Πρόσθεσε πως οι γυναίκες ειδικά κατά τη διάρκεια των πρώτων 40 χρόνων των διαπραγματεύσεων ήταν παντελώς απούσες από τη διαπραγματευτική διαδικασία, ενώ κατά τα πιο πρόσφατα χρόνια υπήρξε περιορισμένη συμμετοχή τους και αυτό είναι κάτι πολύ αρνητικό.
Η κ. Κοζάκου – Μαρκουλλή είπε επίσης πως δεν υπήρξε πολιτική βούληση ή υπήρξε περιορισμένη πολιτική βούληση από ηγέτες που συμμετείχαν στις διαπραγματεύσεις και αυτός ήταν ένας λόγος που αυτές οι διαπραγματεύσεις απέτυχαν.
Ανέφερε περαιτέρω πως η κοινωνία των πολιτών υπήρξε παντελώς απούσα κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων και δεν υπήρξε κανένας μηχανισμός για συμπερίληψή της.
Σημείωσε πως η διαπραγματευτική διαδικασία δεν υπήρξε διαφανής και υπογράμμισε πως ο κόσμος πρέπει να ενημερωθεί για το ομοσπονδιακό σύστημα και πως αυτό λειτουργεί.
Εξέφρασε ακόμη την άποψη πως τα μέσα ενημέρωσης έπαιξαν ένα πολύ αρνητικό ρόλο στον τρόπο προβολής των αποτελεσμάτων των διαπραγματεύσεων.
Η κ. Κοζάκου – Μαρκουλλή ανέφερε πως εάν επαναρχίσουν οι διαπραγματεύσεις πρέπει να υπάρξει μια ακριβής ατζέντα και οι ηγέτες πρέπει να δεσμευτούν ότι δεν θα «ανοίξουν» οποιεσδήποτε συμφωνημένες συγκλίσεις. Πρόσθεσε πως οι διαπραγματεύσεις πρέπει να προχωρήσουν στη βάση του Πλαισίου Γκουτέρες προκειμένου να υπάρξει μια στρατηγική συμφωνία, σημειώνοντας πως χρειάζεται να τεθεί ένα χρονικό πλαίσιο.
Είπε ωστόσο πως αν μπουν χρονοδιαγράμματα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί και να υπάρξουν ασφαλιστικές δικλείδες και μια μεθοδολογία «μαστίγιου και καρότου», μαστίγιου για αυτούς που δεν συμπεριφέρονται σωστά και καρότου για αυτούς που συνεργάζονται και θέλουν λύση, όπως σημείωσε.
Ακόμη τόνισε την ανάγκη για συμφωνία επί άμεσα εφαρμόσιμων ΜΟΕ προκειμένου να βελτιωθεί το κλίμα και όπως υπάρξει συνεχής ενημέρωση του κόσμου για τα οφέλη από μια λύση. Επίσης ανέφερε πως πρέπει να συμμετέχουν περισσότερες γυναίκες στη διαπραγματευτική διαδικασία καθώς και εμπειρογνώμονες σε θέματα φύλου προκειμένου να συμπεριληφθεί η διάσταση του φύλου στις διαπραγματεύσεις, ενώ υπογράμμισε την ανάγκη εμπλοκής και της κοινωνίας των πολιτών.
Ο Οζντίλ Ναμί, είπε πως όταν αυτός υπήρξε διαπραγματευτής της τ/κ πλευράς αυτό που δούλεψε ήταν το ότι ένα μεγάλο πρόβλημα το «έσπασαν» σε μικρότερα κομμάτια.
Σημείωσε πως είχαν πολύ καλούς εμπειρογνώμονες στις διαπραγματεύσεις που στην περίπτωση της τ/κ πλευράς ήταν κυρίως γυναίκες. Ανέφερε ακόμη πως υπήρξαν ηγέτες που ήθελαν μια λύση και δημιουργούσαν μια θετική ενέργεια.
Πρόσθεσε πως αυτό που δούλεψε επίσης ήταν ο τρόπος που ενεπλάκη η ΕΕ στη διαδικασία.
Ο κ. Ναμί ανέφερε πως αυτό που ήταν δύσκολο ήταν ότι η κάθε πτυχή του προβλήματος είχε επίδραση σε μια άλλη και έτσι είχαν αποφασίσει πως σε κάθε κεφάλαιο θα άφηναν κάποια πράγματα για το τελικό «πάρε-δώσε».
Σημείωσε πως η τ/κ πλευρά προσπάθησε στο παρελθόν να εμπλέξει τις μη κυβερνητικές οργανώσεις και διαβουλεύτηκε μαζί τους.
Ωστόσο όπως είπε στο Κραν Μοντανά υπήρξε μια «ξαφνική εξαφάνιση της πολιτικής βούλησης».
Ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Αχμέτ Σοζέν είπε πως δεν πιστεύει πως υπάρχει μια έτοιμη συνταγή για το Κυπριακό και σημείωσε πως θεωρεί πως αυτό που πρέπει να γίνει είναι να υπάρξει μια ισορροπία μεταξύ των εσωτερικών και των εξωτερικών δυναμικών, ώστε να δημιουργηθεί μια συνέργεια για επίλυση του προβλήματος.
Επίσης υπογράμμισε την ανάγκη οι δυο ηγέτες να έχουν γνήσια επιθυμία για λύση του Κυπριακού και ένα αμοιβαία συμφωνημένο όραμα.
Τόνισε την ανάγκη όπως οι ηγεσίες των δυο κοινοτήτων εμπλέξουν στη διαπραγματευτική διαδικασία την κοινωνία των πολιτών και όπως οι διαπραγματεύσεις γίνονται με βάση δεδομένα που να προέρχονται από έρευνες. Ακόμη υπογράμμισε τη σημασία της εφαρμογής MOE για να υπάρξει μια κουλτούρα συνεργασίας.
Παρεμβάσεις στη συζήτηση έκαναν επίσης μέσω βιντεοκλήσεις ο πρώην Ύπατος Εκπρόσωπος για την Ειρήνη στην Κολομβία Sergio Caramillo Caro και η καθηγήτρια Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Μοντεάλ Marie-Joelle Zahar, οι οποίοι μίλησαν για το πως μπορεί να πετύχουν οι διαπραγματευτικές διαδικασίες σε διαιρεμένες κοινωνίες.
KYΠΕ