Τα τραγούδια του έγιναν μεγάλες επιτυχίες, κάτι που είχε σαν συνέπεια ο ίδιος να αποτελέσει έναν από τους μεγάλους στιχουργούς του ελληνικού τραγουδιού. Ο λόγος για τον Μάριο Τόκα ο οποίος έφυγε από τη ζωή στις 27 Απριλίου του 2008 σε ηλικία 53 ετών νικημένος από την επάρατο νόσο.
Ο Μάριος Τόκας γεννήθηκε στις 8 Ιουνίου του 1954 στη Λεμεσό και έζησε από την πρώτη γραμμή -ως φαντάρος- τις δύο φάσεις της τουρκικής εισβολής. «Είναι μια περίοδος που μου άφησε τραυματικές εμπειρίες» ανέφερε ο ίδιος σε μία συνέντευξη του ενώ όπως χαρακτηριστικά ανέφερε «τα γεγονότα εκείνα και η γεμάτη πίκρα ζωή, είναι πηγές έμπνευσης για κάποια από τα έργα μου». Βαθύτατα πολιτικοποιημένος, ο ίδιος γύριζε από πόλη σε πόλη, κάνοντας συναυλίες για να εμψυχώσει τους συμπατριώτες του, αλλά και για την ανακούφιση των προσφύγων.
Από τα μαθητικά του κιόλας χρόνια ασχολήθηκε με την μουσική, γράφοντας τραγούδια για τις παραστάσεις στο σχολείο, αλλά και για τις παρέες του.
Η μουσική μπήκε στη ζωή του από μικρή ηλικία με τη βοήθεια ενός πιάνου που του χάρισε ο πατέρας του, ενώ όπως είχε δηλώσει αφορμή για ν’ ανάψει η «σπίθα» ήταν μία συναυλία στη Λεμεσό που τον είχε συγκλονίσει το 1967 με τον Μίκη Θεοδωράκη, τη Μαρία Φαραντούρη, τον Δημήτρη Μητροπάνο, τον Γιάννη Πουλόπουλο και την Ελένη Ροδά σε ηλικία 13 ετών.
Το 1975 εγκατέλειψε την Κύπρο και ήρθε στην Αθήνα για να φοιτήσει στη Φιλοσοφική Σχολή, ενώ παράλληλα σπούδασε και στο Εθνικό Ωδείο. Ο πατέρας του, ο οποίος πίστευε σε αυτόν, αλλά και πάντα τον στήριζε του είχε πει χαρακτηριστικά: «Στην Αθήνα θα πετύχεις. Αν καβαλήσεις το καλάμι, θα είμαι ο πρώτος που θα σ’ αρνηθώ».
Δισκογραφική καριέρα
Το 1978 κυκλοφόρησε στην ελληνική δισκογραφία την πρώτη του δουλειά με τίτλο «Τα τραγούδια της παρέας» σε δικούς του στίχους και ερμηνευτή τον Μανώλη Μητσά, ο οποίος γνωρίζει μεγάλη επιτυχία.
Σταθμός στη διαδρομή του υπήρξε η γνωριμία του με τον ποιητή της Ρωμιοσύνης Γιάννη Ρίτσο, που του εμπιστεύθηκε ανέκδοτα ποιήματά του με γενικό τίτλο Πικραμένη μου γενιά, δίσκο που κυκλοφόρησε το 1981.
Ακολούθησε ο δίσκος τα «Μικρά ερωτικά» με ερμηνευτή τον Αντώνη Καλογιάννη και κατόπιν το «Στη λεωφόρο της αγάπης» με ερμηνευτές τον Γιάννη Πάριο, τη Χαρούλα Αλεξίου, τη Δήμητρα Γαλάνη και τον Διονύση Θεοδόση.
Ο επόμενος δίσκος του «Σαν τρελό φορτηγό» με τον Γιάννη Πάριο γνώρισε τεράστια επιτυχία, ενώ ακολουθεί ένας ακόμη δίσκος, «Η εθνική μας μοναξιά», με ερμηνευτή τον Δημήτρη Μητροπάνο, τον οποίο και επέλεξε ως ερμηνευτή και στα «Λαδάδικα», γράφοντας τη δική του, χρυσή σελίδα στο πεντάγραμμο.
Οι επιτυχίες του διαδέχονται η μία την άλλη. «Αννούλα του χιονιά», «ο Αλήτης», «Σ’ αγαπώ σαν το γέλιο του Μάη», «Η νύχτα μυρίζει γιασεμί», «Σαν τρελό φορτηγό», «Εξαρτάται», «Το σημάδι», «Σ’ αναζητώ στη Σαλονίκη», «Τα λαδάδικα», «Θάλασσες», «Δίδυμα Φεγγάρια», «Μια στάση Εδώ», «Ψηλά τα χέρια», «Βίος Ανθόσπαρτος», «Επιστροφές-καταστροφές», «Φαντάσου», «Μια βροχή», «Της μοναξιάς οι σκλάβοι» αποτελούν ορισμένα από τα τραγούδια του που κάνουν θραύση.
Δημήτρης Μητροπάνος, Γιάννης Πάριος, Γιώργος Νταλάρας, Πασχάλης Τερζής, Γλυκερία, Χάρις Αλεξίου, Δήμητρα Γαλάνη, Τόλης Βοσκόπουλος, Μαρινέλλα, Στέλιος Διονυσίου, Λάκης Χαλκιάς, Θέμης Αδαμαντίδης, Κατερίνα Κούκα αποτέλεσαν μερικά από τα αρκετά ονόματα του ελληνικού πενταγράμμου, με τα οποία και συνεργάστηκε ο Τόκας.
«Θεογεννήτωρ Μαρία»
Το 1996 ο Τόκας επισκέπτεται το Άγιο Όρος, όπου συγκλονισμένος από τα χειρόγραφα, που βρήκε και μελέτησε γράφει το συμφωνικό έργο «Θεογεννήτωρ Μαρία», το οποίο και παρουσίασε το 2002 στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Στεφάνου της Βιέννης.
Η μέρα εκείνη αποτελεί κορυφαία στιγμή της καριέρας του, καθώς ήταν η πρώτη φορά που ακούστηκε ελληνική μουσική, στον ιστορικό αυτό ναό στο πλαίσιο της ένταξης της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο κορυφαίος Έλληνας συνθέτης Μίκης Θεοδωράκης είχε γράψει για το έργο αυτό τα εξής: «ο Μάριος Τόκας, πάντα στηριγμένος στις ρίζες της ελληνικής μας παράδοσης, δημιούργησε και δημιουργεί έργα γνήσια ελληνικά. Οι μελωδίες του έχουν κάτι από τον ουρανό, τη θάλασσα, τον ίδιο τον βράχο του Άθω».
Μετά τον θάνατό, κυκλοφόρησαν δύο δίσκοι με ανέκδοτα τραγούδια του, ο «Ήλιος Κόκκινος» (2012), με τις φωνές των Δημήτρη Μητροπάνου, Γιάννη Πάριου, Γιάννη Κότσιρα και Πασχάλη Τερζή, και ο δίσκος με τίτλο «Τραγούδια που ζουν λαθραία» (2017) και ερμηνευτή τον Μίλτο Πασχαλίδη.
«Μετάλλιο εξαίρετης προσφοράς στην πατρίδα»
Ο Μάριος Τόκας αφιέρωσε μεγάλο μέρος του μουσικού του έργου στην Κύπρο. Τραγούδια του όπως τα «Ανασήκωσε την πλάτη Πενταδάχτυλε» του Κώστα Μόντη και «Η δική μου η πατρίδα», σε στίχους της Τουρκοκύπριας Νεσιέ Γιασίν, αλλά και τραγούδια σε στίχους Κυπρίων αγωνιστών, σημάδεψαν την καρδιά του Κυπριακού λαού.
Ο Μάριος Τόκας τιμήθηκε το 2001 από τότε Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Γλαύκο Κληρίδη, με το «μετάλλιο εξαίρετης προσφοράς στην πατρίδα», που αποτελεί την ύψιστη τιμή της Κυπριακής Πολιτείας, ενώ μεταξύ των διακρίσεων του ήταν και το βραβείο «Γιάννος Κρανιδιώτης» που πήρε το 2002.
Ο Μάριος Τόκας ζούσε στην Αθήνα και ήταν παντρεμένος με την Αμαλία Πετσοπούλου, με την οποία και απέκτησε τρία παιδιά τη Χαρά, τον Κωστή και τον Άγγελο.
Το «Ίδρυμα Μάριος Τόκας», το οποίο συστήθηκε για την προστασία, διατήρηση και προώθηση του έργου του, αλλά και για την ψηφιοποίηση και δημοσίευση του πλούσιου αρχείου του, με την ευκαιρία της 13ης επετείου του θανάτου κυκλοφόρησε ειδικό βίντεο, γράφοντας:
«Σήμερα, 13 χρόνια μετά, δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε τίποτα άλλο, παρά μόνο εκείνο που ο Μάριος Τοκας πάντα ήθελε… Να φτιάξουμε, με τα τραγούδια του, μια όμορφη παρέα…
Μαζί με σπουδαίους ερμηνευτές και σπουδαίους φίλους ενώνουμε τις φωνές μας, με τη ευχή η σημερινή ημέρα να γεμίσει με τα τραγούδια και τις μελωδίες του! Καλή σας ακρόαση!»