Παγκόσμια Ημέρα Μνημείων και Τοποθεσιών – Τα Μνημεία της UNESCO στην Κύπρο
Η 18η Απριλίου κάθε χρόνου έχει ορισθεί από την UNESCO και το Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων και Τοποθεσιών (ΙCOMOS) ως Παγκόσμια Ημέρα Μνημείων και Τοποθεσιών (International Day for Monuments and Sites), με πρόταση που έγινε στις 18 Απριλίου του 1982, κατά τη διάρκεια ενός συμποσίου του ICOMOS στην Τυνησία και υιοθετήθηκε από τη Γενική Συνέλευση της UNESCO τον Νοέμβριο του 1983.
Η ημέρα αυτή έχει σκοπό στην ευαισθητοποίηση του κοινού στο σημαντικό θέμα της προστασίας της Πολιτιστικής Κληρονομιάς και για τον σκοπό αυτό διοργανώνονται σ’ όλο τον κόσμο κάθε μορφής εκδηλώσεις, με τις οποίες επιδιώκεται όχι μόνο να γίνουν γνωστά στο ευρύτερο κοινό η σημασία των μνημείων κάθε χώρας και τα προβλήματά τους, αλλά και να προωθηθεί η υπόθεση της προστασίας και ένταξή τους στη σύγχρονη κοινωνική, πολιτιστική και οικονομική ζωή.
Η φετινή θεματική για τον εορτασμό της Διεθνούς Ημέρας Μνημείων και Χώρων, με τίτλο «Πολυσύνθετο Παρελθόν, Ποικιλόμορφο Μέλλον» υπογραμμίζει την ανάγκη για αναγνώριση της πολλαπλής σημασίας και του πολυσύνθετου χαρακτήρα της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, ώστε να αποτελέσει τον φάρο για ένα μέλλον σύνθετο, ποικίλο και ελπιδοφόρο στη βάση των διαχρονικών αξιών του παρελθόντος. Όπως διαφάνηκε και μέσα από την τρέχουσα κρίση της πανδημίας, την αποτελεσματική αντιμετώπιση των σοβαρών προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι σύγχρονες κοινωνίες, μπορούμε να την πετύχουμε με πυξίδα την πολιτιστική μας κληρονομιά. Πεποίθηση του Τμήματος Αρχαιοτήτων είναι ότι οι δυσκολίες της σημερινής εποχής μπορούν, στο σύνολό τους, να αντιμετωπιστούν με περισσότερη δύναμη και αυτοπεποίθηση, μέσα από τη γνώση του παρελθόντος και της κληρονομιάς της ανθρωπότητας.
Στη Σύμβαση Παγκόσμιας Κληρονομιάς (1972) αναφέρεται ότι «…η υποβάθμιση ή εξαφάνιση οποιουδήποτε στοιχείου της πολιτιστικής ή φυσικής κληρονομιάς καθιστά πτωχότερη την κληρονομιά όλων των εθνών του κόσμου…». Ωστόσο εξακολουθεί να παρατηρείται ανισορροπία στην αναγνώριση, την ερμηνεία και, κατά συνέπεια, στη συντήρηση και διαφύλαξη των διάφορων εκφάνσεων και μορφών της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Το ICOMOS απευθύνει πρόσκληση με αφορμή τον φετινό εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Μνημείων και Τοποθεσιών την προώθηση ανάλογων ζητημάτων, την υιοθέτηση αμερόληπτων και τεκμηριωμένων προσεγγίσεων των διαφορετικών ιστορικών και πολιτισμικών αφηγημάτων και την εφαρμογή συμμετοχικών διαδικασιών για την αναγνώριση και αποδοχή της πολιτισμικής πολυμορφίας και πολυφωνίας.
Κύπρος
Η Κύπρος διαθέτει ένα πολυσύνθετο παρελθόν, εξαιτίας κυρίως της σημαντικής γεωγραφικής θέσης, όπως φανερώνεται ξεκάθαρα μέσα από την πολιτιστική κληρονομιά που διασώζεται ως τις μέρες μας. Ως γέφυρα ανάμεσα σε δύση και ανατολή, και όπως μαρτυρείται μέσα από τον υλικό πολιτισμό διαφόρων ιστορικών περιόδων, η Κύπρος διαδραμάτισε διαχρονικά καθοριστικό ρόλο στη μεταφορά ανθρώπων, αντικειμένων και ιδεών, ανάμεσα σε πολιτισμούς. Με παρακαταθήκη αυτόν τον πλούτο, οφείλουμε να επενδύσουμε στις πανανθρώπινες αξίες που αντιπροσωπεύει το πολυσύνθετο παρελθόν μας, για αλληλεγγύη και ενότητα, σε κρατικό και διακρατικό επίπεδο.
Το Τμημα Αρχαιοτήτων γιόρτασε διαδικτυακά την Παρασκευή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης του (ΥοuTube και Facebook) τη Διεθνή Ημέρα Μνημείων και Χώρων, με συναυλία του πολυβραβευμένου και διεθνώς αναγνωρισμένου κυπριακού συγκροτήματος Monsieur Doumani.
«Μέσα από αυτή την εκδήλωση, το κοινό είχε την ευκαιρία να απολαύσει τις πρωτότυπες μελωδίες του συγκροτήματος, σε συνάρτηση με μοναδικές εικόνες από τα μνημεία και το φυσικό τοπίο που αποτελούν και περιβάλλουν αυτόν τον ξεχωριστό και σημαντικότατο αρχαιολογικό χώρο της επαρχίας Λεμεσού», αναφέρεται.
Σε ανακοίνωση του Τμήματος αναφέρεται ότι η φετινή θεματική για τον εορτασμό της Διεθνούς Ημέρας Μνημείων και Χώρων, με τίτλο «Πολυσύνθετο Παρελθόν, Ποικιλόμορφο Μέλλον» υπογραμμίζει «την ανάγκη για αναγνώριση της πολλαπλής σημασίας και του πολυσύνθετου χαρακτήρα της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, ώστε να αποτελέσει τον φάρο για ένα μέλλον σύνθετο, ποικίλο και ελπιδοφόρο στη βάση των διαχρονικών αξιών του παρελθόντος».
«Όπως διαφάνηκε και μέσα από την τρέχουσα κρίση της πανδημίας, την αποτελεσματική αντιμετώπιση των σοβαρών προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι σύγχρονες κοινωνίες, μπορούμε να την πετύχουμε με πυξίδα την πολιτιστική μας κληρονομιά», προστίθεται.
Πεποίθηση του Τμήματος Αρχαιοτήτων είναι ότι «οι δυσκολίες της σημερινής εποχής μπορούν, στο σύνολό τους, να αντιμετωπιστούν με περισσότερη δύναμη και αυτοπεποίθηση, μέσα από τη γνώση του παρελθόντος και της κληρονομιάς της Ανθρωπότητας».
Η Κύπρος, σημειώνεται, διαθέτει ένα πολυσύνθετο παρελθόν, εξαιτίας κυρίως της σημαντικής γεωγραφικής θέσης, όπως φανερώνεται ξεκάθαρα μέσα από την Πολιτιστική Κληρονομιά που διασώζεται ως τις μέρες μας. Ως γέφυρα ανάμεσα σε Δύση και Ανατολή, και όπως μαρτυρείται μέσα από τον υλικό πολιτισμό διαφόρων ιστορικών περιόδων, η Κύπρος διαδραμάτισε διαχρονικά καθοριστικό ρόλο στη μεταφορά ανθρώπων, αντικειμένων και ιδεών, ανάμεσα σε πολιτισμούς.
«Με παρακαταθήκη αυτόν τον πλούτο, οφείλουμε να επενδύσουμε στις πανανθρώπινες αξίες που αντιπροσωπεύει το πολυσύνθετο παρελθόν μας, για αλληλεγγύη και ενότητα, σε κρατικό και διακρατικό επίπεδο», αναφέρεται.
Το Τμήμα γνωστοποιεί επίσης την ολοκλήρωση των εργασιών συντήρησης και αποκατάστασης σημαντικών μνημείων του νεότερου πολιτισμού, με σκοπό την παράδοσή τους σε άλλους φορείς, για να τα χρησιμοποιήσουν αποδίδοντας τους νέες χρήσεις.
Συγκεκριμένα, αναφέρεται, τρία τέτοια μνημεία, τα οποία το Τμήμα Αρχαιοτήτων συντήρησε και αποκατάστησε, θα τα παραδώσει σε τρεις φορείς κοινής ωφελείας. Πρόκειται για την Μεσαιωνική Αγρέπαυλη στην Ποταμιά, η οποία θα παραδοθεί στο Πανεπιστήμιο Κύπρου για χρήσεις του Τμήματος Βιολογικών Επιστημών, μια παραδοσιακή οικία στο χωριό Πέρα Ορεινής, η οποία θα παραδοθεί στο Κοινοτικό Συμβούλιο της κοινότητας για πολιτιστικές δραστηριότητες, και ένα κτίσμα που εφάπτεται στο υδραγωγείο Σιλιχτάρ στη Λευκωσία, το οποίο θα παραδοθεί στην Εθνική Επιτροπή του Διεθνούς Συμβουλίου Μνημείων και Τοποθεσιών, ICOMOS Κύπρου, για να το χρησιμοποιήσει ως έδρα και γραφεία του.
Ανακοινώνει επίσης ότι το Τμήμα Αρχαιοτήτων συνδιοργανώνει, μαζί με το ICOMOS Κύπρου και άλλους τοπικούς φορείς, την 5η Διεθνή Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής και Αστικής Αποκατάστασης Brau5, η οποία επίσης θα διεξαχθεί διαδικτυακά λόγω των ισχυόντων μέτρων υγειονομικής ασφάλειας.
Οι παρουσιάσεις που θα αφορούν στην Κύπρο θα μεταδοθούν το Σάββατο, 24 Απριλίου 2021, ενώ σχετικές πληροφορίες θα αναρτηθούν στην ιστοσελίδα της εκδήλωσης και του Τμήματος Αρχαιοτήτων.
Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO
Με βάση τα στοιχεία του 2017, υπάρχουν 1.073 Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Από αυτά, τα 832 είναι πολιτιστικά μνημεία, 206 φυσικά, 35 σε μικτές κατηγορίες, 37 τα οποία βρίσκονται σε πάνω από μια χώρες, 54 σε κίνδυνο, και συνολικά κατανεμημένα σε 167 κράτη μέλη της UNESCO. Ως τον Ιούνιο του 2014, η Σύμβαση για την Παγκόσμια Κληρονομιά είχε επικυρωθεί από 191 κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένων 187 κρατών μελών του ΟΗΕ και των Νήσων Κουκ, του Βατικανού , του Νίουε και των Παλαιστινιακών Εδαφών.
Μνημεία της UNESCO στην Κύπρο
- Πάφος (Νέα Πάφος και Παλαίπαφος) – 1980
- Τοιχογραφημένοι ναοί στην περιοχή του όρους Τρόοδος – 1985, 2001
Οι Toιχογραφημένοι ναοί στην περιοχή του όρους Τρόοδος είναι Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO στο όρος Τρόοδος στην κεντρική Κύπρο. Αποτελείται από δέκα Βυζαντινές εκκλησίες και μοναστήρια, πλούσια διακοσμημένα με βυζαντινές και μετα-βυζαντινές αγιογραφίες:
Άγιος Νικόλαος της Στέγης, στην Κακοπετριά
Μονή Αγίου Ιωάννου του Λαμπαδιστού στον Καλοπαναγιώτη
Παναγία Φορβιώτισσα ή Παναγία της Ασίνου στο Νικητάρι
Παναγία του Άρακα στα Λαγουδερά
Παναγία του Μουτουλλά στον Μουτουλλά
Εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ στον Πεδουλά
Εκκλησία Τιμίου Σταυρού στο Πελένδρι
Παναγία Ελεούσα ή Παναγία της Ποδύθου στη Γαλάτα
Τίμιος Σταυρός του Αγιασμάτι στην Πλατανιστάσα
Μεταμόρφωση του Σωτήρος στο Παλαιχώρι
Αρχικά οι εννιά από τις εκκλησίες χαρακτηρίστηκαν μνημεία από την UNESCO το 1985, ενώ η εκκλησία στο Παλαιοχώρι εντάχθηκε στη λίστα το 2001
- Χοιροκοιτία – 1998