Η Παγκόσμια Ομοσπονδία Παχυσαρκίας (WOF) κήρυξε την 4η Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Παχυσαρκίας (World Obesity Day), με στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού.
Η παχυσαρκία έχει αναγνωρισθεί παγκοσμίως ως μία από τις πιο επικίνδυνες ασθένειες του 21ου αιώνα, καθώς σύμφωνα με τον ΠΟΥ, 1,6 δισεκατομμύριο άνθρωποι άνω των 15 ετών είναι υπέρβαροι και τουλάχιστον 400 εκατομμύρια είναι παχύσαρκοι, εκ των οποίων τα περίπου 20 εκατομμύρια είναι παιδιά.
«Η παχυσαρκία είναι μια χρόνια πάθηση και κάτι πολύ περισσότερο από υπερβάλλον απλώς λίπος», αναφέρει στους η Κλινική Διαιτολόγος- Διατροφολόγος με ειδίκευση στην Νοσογόνο Παχυσαρκία, Έλενα Τρουλλίδου. Η Παγκόσμια Ομοσπονδία Παχυσαρκίας κρούει για ακόμη μια φορά τον κώδωνα του κινδύνου σε σχέση με την παχυσαρκία και τα προβλήματα που απορρέουν από αυτή. Οι προοπτικές είναι δυσοίωνες, αφού προβλέπεται ότι μέχρι το 2025 πάνω από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι σε όλο τον κόσμο θα είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι και πάνω από 170 εκατομμύρια θα νοσήσουν σοβαρά.
Αιτία – Προδιαθεσικοί παράγοντες
Για την παχυσαρκία παίζουν ρόλο η γενετική προδιάθεση και μεταβολικές, ορμονικές και συμπεριφορικές διαταραχές και έχει ως αποτέλεσμα σημαντική νοσηρότητα, κακή ποιότητα ζωής και θνησιμότητα.
«Η παχυσαρκία ολοένα αυξάνεται τόσο ανάμεσα στα παιδιά όσο και στους ενήλικες και δυστυχώς έχει πάρει επιδημικές διαστάσεις», δηλώνει η κα Τρουλλίδου. Η κατανάλωση περισσότερων θερμίδων από ότι καίμε στην καθημερινή δραστηριότητα και την άσκηση (σε μακροπρόθεσμη βάση), προκαλεί παχυσαρκία. Με την πάροδο του χρόνου, αυτές οι επιπλέον θερμίδες συσσωρεύονται και έτσι προκύπτει το περιττό βάρος που δεν χάνετε εύκολα. Για την καλύτερη καταπολέμηση της παχυσαρκίας, πρέπει πρώτα να αναγνωρίσουμε τις αιτίες που την προκαλούν.
Γενετικοί
Πιστεύεται ότι τα γονίδια που παίζουν κάποιο ρόλο στην αύξηση του βάρους ουσιαστικά αυξάνουν τον κίνδυνο ή την προδιάθεση ενός ατόμου να αναπτύξει παχυσαρκία, όταν εκτεθεί στο κατάλληλο περιβάλλον. Οι περιπτώσεις μονογονιδιακής βλάβης ως αίτιο παχυσαρκίας είναι πολύ σπάνιες (WHO, 2000)
Περιβαλλοντικοί
- Η ηλικία και το φύλο
- Πολλαπλές εγκυμοσύνες
- Η εμμηνόπαυση
- Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
- Ορμονικοί και μεταβολικοί παράγοντες
- Το μορφωτικό επίπεδο
- Ψυχογενείς παράγοντες
- Οι συνήθειες και τρόπος ζωής της οικογένειας
- Η κοινωνική και οικονομική κατάσταση του ατόμου
- Εθνολογικοί και φυλετικοί παράγοντες
Παθολογικοί
- Υπερινσουλιναιμία – Ινσουλινοαντοχή
- Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
- Υποθυροειδισμός
- Σύνδρομο Cushing
- Άγχος
- Εμμηνόπαυση
- Υπογοναδισμός
- Ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης
- Ψευδουποπαραθυρεοειδισμός
- Εποχιακή Συναισθηματική Διαταραχή
- Διαταραχή εντερικής χλωρίδας
- Γενετικά Νοσήματα
Διαιτητικοί
Σωματική Δραστηριότητα
Κοινωνικό-οικονομικοί παράγοντες (ΚΟΚ)
Διαιτολογικές Οδηγίες
«Τα λίπη δεν πρέπει να καλύπτουν περισσότερο από το 30% των θερμίδων ενώ τα κεκορεσμένα λίπη θα πρέπει να αποτελούν λιγότερο από το 10% του συνόλου των θερμίδων. Συνιστάται η κατανάλωση γαλα-κτοκομικών με χαμηλά λιπαρά, ο περιορισμός του κρέατος και η καθιέρωση μικρών μερίδων φαγητού. Επίσης, η χοληστερόλη θα πρέπει να περιορίζεται στα 300 mg την ημέρα», τονίζει η κα Τρουλλίδου.
Παράλληλα ο συνδυασμός άσκησης με μικρό περιορισμό των θερμίδων που καταναλώνονται συντελεί στην ελαχιστοποίηση της απώλειας του μυϊκού ιστού όπως και στην αύξηση του ποσοστού απώλειας του σωματικού λίπους.
Το ότι η ισορροπημένη διατροφή είναι συνώνυμο της καλής υγείας είναι πλέον αυτονόητο. Για σωστή και υγιεινή διατροφή συνιστάται η παραδοσιακή μεσογειακή διατροφή με πολλά όσπρια, ψάρι, ελαιόλαδο (2-4 κουταλιές ημερησίως), φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής αλέσεως. Παράλληλα περιορίζονται και οι υπερβολικές μερίδες, ενώ μαθαίνουμε να διαβάζουμε τις ετικέτες τροφίμων για να κάνουμε έξυπνες επιλογές γρήγορα και εύκολα. Επιπλέον καλό είναι ν’ αναγνωρίζουμε τα διάφορα είδη λίπους κατά την επιλογή των τροφίμων. Με την επιλογή πολυακόρεστων (π.χ. σολομός, καρύδια) ή μονοακόρεστων (ελαιόλαδο, αβοκάντο, σησάμι) λιπιδίων, μπορείτε να κρατήσετε τα κορεσμένα (ζωικά) και την χοληστερόλη χαμηλά στην διατροφή.
Η Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος επισημαίνει ότι υπάρχουν μερικά συστατικά τα οποία είναι απαραίτητα για την υγεία και τη βέλτιστη λειτουργία του οργανισμού αλλά δεν μπορεί το σώμα μας να τα συνθέσει κι επομένως χρειάζεται λήψη συμπληρωμάτων διατροφής. Όσον αφορά στη βελτίωση της καρδιαγγειακής λειτουργίας, της αρτηριακής πίεσης και του μεταβολισμού του λίπους συχνά συνιστώνται διατροφικά συμπληρώματα πλούσια σε ω-3 λιπαρά οξέα. Για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος, τη λειτουργία της όρασης και τις αντιοξειδωτικές τους ιδιότητες συστήνονται τα καροτενοειδή (β-καροτένιο, λυκοπένιο, λουτεΐνη).
Η κα Τρουλλίδου υπογραμμίζει παράλληλα και την αναγκαιότητα της λήψης νερού. «Σε μερικά άτομα το αίσθημα της δίψας είναι μειωμένο, ιδιαίτερα αν δεν αθλούνται ή ακόμα τους χειμερινούς μήνες όπου δεν υπάρχει εφίδρωση. Το νερό παίζει καθοριστικό ρόλο στον ανθρώπινο μεταβολισμό όλων των βασικών θρεπτικών συστατικών (υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, λίπη). Μας ενυδατώνει, βοηθά σε προβλήματα δυσκοιλιότητας, ξηροδερμίας και είναι απαραίτητο για τη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος. Επομένως κρίνεται απαραίτητο να «εκπαιδεύσουμε» τον οργανισμό μας να καταναλώνει όσο το δυνατό περισσότερο νερό. Η πρόσληψη είναι ανάλογη της πρόσληψης θερμίδων (περίπου 1 ml νερού ανά 1 kcal θερμιδικής πρόσληψης). Συνήθως στις γυναίκες κυμαίνεται στο 1,5 L και στους άνδρες στα 2 L».
Κληθείς να σχολιάσει πόσο σημαντική είναι στην υγεία μας η διατήρηση ενός σωστού σωματικού βάρους εξηγεί πως, για το ύψος και την ηλικία μας, είναι καθοριστικός παράγοντας για την πρόληψη ασθενειών (Καρδιαγγειακών, Σακχαρώδη Διαβήτη, Υπέρτασης), την ομαλή ορμονική λειτουργία και την διατήρηση αποθεμάτων σημαντικών συστατικών του οργανισμού (σίδηρος). Ο πιο εύκολος τρόπος για να υπολογίσουμε αν είμαστε στα όρια του φυσιολογικού – υγιούς βάρους είναι ο Δείκτης Μάζας (ΔΜΣ). Υπολογίζεται διαιρώντας το βάρος σε κιλά δια του τετραγώνου του ύψους σε μέτρα, με συνιστώμενες τιμές μεταξύ 18,5-24,9 [ΔΜΣ=Βάρος(kg)/Υψος² (m²)].
Πρακτικές συμβουλές διατροφής
Λέμε Ναι
- Στα άφθονα φρούτα και λαχανικά
- Στα τρόφιμα που περιέχουν σύνθετους υδατάνθρακες
- Στα γαλακτοκομικά που είναι χαμηλά σε λιπαρά
- Σε υγιεινές πρωτεϊνικές επιλογές από πουλερικά, ψάρια και θαλασσινά, αυγά και ξηρούς καρπούς
- Στα τρόφιμα που περιέχουν καλά λιπαρά όπως ο λιναρόσπορος, τα ψάρια, τα καρύδια, το αβοκάντο και το ελαιόλαδο
- Στις φυτικές ίνες που περιέχονται στα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια και τα δημητριακά ολικής άλεσης
- Στην μέτρια κατανάλωση κρασιού (ιδιαίτερα κόκκινου)
- Στη διατήρηση ενός επιθυμητού σωματικού βάρους
- Στην ήπια έως μέτρια σωματική δραστηριότητα
Λέμε Όχι
- Στην καθημερινή και συχνή κατανάλωση ζάχαρης και απλών υδατανθράκων που υπάρχουν στα γλυκά και στο λευκό ψωμί
- Στα τρανς λιπαρά οξέα των επεξεργασμένων και τυποποιημένων τροφίμων
- Στα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά και χοληστερίνη όπως είναι το κόκκινο κρέας και τα αυγά
- Στην υπερκατανάλωση αλκοόλ
- Στα επεξεργασμένα και τυποποιημένα τρόφιμα που περιέχουν κρυφό αλάτι
- Στη μεγάλη κατανάλωση αλατιού
- Στη συχνή κατανάλωση τηγανιτών τροφίμων
- Στο κάπνισμα
Έλενα Τρουλλίδου
Κλινική Διαιτολόγος- Διατροφολόγος με ειδίκευση στην Νοσογόνο Παχυσαρκία BSc (Hons.), MSc (Hons.), PhD Cand.
Διευθύντρια και Υπεύθυνη Κλινική Διαιτολόγος-Διατροφολόγος του Κέντρου mydietspot Health Clinic