Η δημόσια ρήξη των αμερικανο-ουκρανικών σχέσεων που αποτυπώθηκε στον τηλεοπτικό φακό κατά την συνάντηση του Βολοντίμιρ Ζελένσκι με τον Ντόναλντ Τραμπ, αποτέλεσε απλώς τη συμπύκνωση των τριγμών που μήνες τώρα είχαν αρχίσει να διαφαίνονται. Χρειάστηκαν μόλις 139 λεπτά για να καταρρεύσει μια -μέχρι χθες- σχέση στρατηγικής σημασίας, όπως εξηγεί σε ανάλυσή του το CNNi.
Για τους υποστηρικτές της Ουκρανίας, η στιγμή αυτή ήταν καταστροφική: Όλα όσα θα μπορούσαν να είχαν πάει στραβά σε μια συνάντηση μεταξύ των δύο ηγετών έγιναν, σε διάστημα 10 λεπτών.
Ωστόσο, η εξέλιξη αυτή δεν ήρθε σαν κεραυνός εν αιθρία. Ενόψει των συνομιλιών, που προγραμματιζόταν μεταξύ άλλων και για να καταλήξουν στην υπογραφή μιας νέας συμφωνίας για τις σπάνιες γαίες της Ουκρανίας, ήταν πολλοί αυτοί που αναρωτήθηκαν εάν αυτή η συνάντηση θα καρποφορούσε ή θα ναυαγούσε.
Οι πυρετώδεις προετοιμασίες Ζελένσκι
Για την κρίσιμη αυτή συνάντηση φαίνεται πως καταβλήθηκαν προσπάθειες ο Ζελένσκι να πάει προετοιμασμένος. Κορυφαίοι αξιωματούχοι φέρονται να τον προέτρεψαν να επικεντρωθεί στον βασικό λόγο για τον οποίο μετέβη στον Λευκό Οίκο, δηλαδή στη συμφωνία για τα ορυκτά και να αποφύγει να συγκρουστεί.
«Του είπα σήμερα το πρωί: Μην τσιμπήσετε στο δόλωμα. Μην αφήσετε τα μέσα ενημέρωσης ή κανέναν άλλο να σας βάλει να λογομαχήσετε με τον πρόεδρο Τραμπ. Αυτό που κάνει σήμερα είναι για να αναθερμάνει τις σχέσεις σας» δήλωσε ο γερουσιαστής Λίντσεϊ Γκράχαμ, ο οποίος ήταν μεταξύ μιας ομάδας Αμερικανών γερουσιαστών που συνάντησαν τον Ζελένσκι προτού καταφθάσει στον Λευκό Οίκο.
Ωστόσο, τη στιγμή που ο Ζελένσκι έμπαινε στις πύλες του Λευκού Οίκου την Παρασκευή, λίγοι θα μπορούσαν να προβλέψουν πόσο «εκρηκτικά» θα μπορούσαν να εξελιχθούν τα επόμενα 139 λεπτά. Λίγοι επίσης ήταν εκείνοι που έβλεπαν τα σημάδια από νωρίς.
Ο συμβολισμός της στρατιωτικής ενδυμασίας του Ζελένσκι
Καταφθάνοντας στον Λευκό Οίκο ο Ζελένσκι φορούσε την τυπική στρατιωτική του ενδυμασία. Αυτή για ορισμένους Αμερικανούς αξιωματούχους έφερε έναν συμβολισμό που θα μπορούσε να αποτελεί πρόβλημα.
Κατά την διάρκεια της συνάντησης και προτού ξεκινήσουν οι εντάσεις ένας δημοσιογράφος προσκείμενος στους Ρεπουμπλικανούς, ρώτησε τον Ουκρανό πρόεδρο γιατί δεν φορούσε κοστούμι.
«Θα φορέσω ένα κοστούμι αφού τελειώσει αυτός ο πόλεμος, ναι» απάντησε ο Ζελένσκι από την πλευρά του».
Η στιγμή που ανέβηκαν οι τόνοι
Τα πρώτα 40 λεπτά της συνάντησής του οι δύο ηγέτες συζητούσαν το περιοχόμενο της συμφωνίας για τις σπάνιες γαίες σε ήρεμους τόνους, που αναμενόταν να υπογράψουν εντός της ίδιας ημέρας.
Μάλιστα, ένα μεγάλο τραπέζι είχε στηθεί στην Ανατολική Πτέρυγα του Λευκού Οίκου για να «πέσουν οι υπογραφές». Και έτσι έμεινε.
Οι τόνοι ανέβηκαν όταν ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Τζέι Ντι Βανς παρενέβη στη συζήτηση, με σκοπό να υποστηρίξει το αφήγημα του Τραμπ για τον τερματισμό του πολέμου.
«Ο δρόμος προς την ειρήνη και προς την ευημερία μπορεί ίσως να επιτευχθεί και με διπλωματία» δήλωσε απευθυνόμενος στον Ζελένσκι.
Μετά από τρία χρόνια σθεναρής υποστήριξης της Δύσης στη χώρα του, ο Ουκρανός πρόεδρος φαίνεται να σάστισε, καθώς δεν έχει συνηθίσει νουθεσίες από τους συμμάχους του. Υπ’ αυτό το πρίσμα εξέφρασε την αγανάκτησή του, αναφερόμενος στις εκεχειρίες που είχε παραβιάσει η Ρωσία στο παρελθόν.
«Για τι είδους διπλωματία, μιλάς;» ρώτησε ο ίδιος.
«Μιλάω για τη διπλωματία αυτή που θα δώσει τέλος στην καταστροφή της χώρας σας» απάντησε ο Βανς και κατηγόρησε τον Ζελένσκι για «ασέβεια».
«Τζογάρεις με τον Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο»
Στο σημείο αυτό παρενέβη ο Τραμπ, σημειώνοντας ότι ο Ουκρανός ηγέτης «τζογάρει με τον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο».
Η συνάντηση συνεχίστηκε με τον Τραμπ να λέει στον Ζελένσκι ότι δεν είναι «πολύ ευγνώμων» και ότι «αυτό θα είναι ωραίο όταν παίξει στην τηλεόραση».
«Δεν ευθυγραμμίζομαι με τον Πούτιν, δεν ευθυγραμμίζομαι με κανέναν. Ευθυγραμμίζομαι με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής» πρόσθεσε.
«Θέλεις να είμαι σκληρός, μπορώ να είμαι πιο σκληρός από οποιονδήποτε άνθρωπο που έχεις δει ποτέ… αλλά ποτέ δεν πρόκειται να πετύχεις συμφωνία με αυτόν τον τρόπο» υπογράμμισε.
Ταραχή και εκνευρισμός
Το μπρα ντε φερ που προκλήθηκε σάστισε τους Ουκρανούς Αξιωματούχος, μεταξύ των οποίων η πρέσβης της Ουκρανίας στην Ουάσιγκτον, Οξάνα Μαρκάροβα, η οποία σταμάτησε να κρατά σημειώσεις κατά τη διάρκεια της συνάντησης και απλώς κρατούσε το κεφάλι της. Έπειτα έφυγε από το Οβάλ Γραφείο για να «ανασυνταχθεί» στην αίθουσα Ρούσβελτ.
Ο Τραμπ εξοργίστηκε, λέγοντας ότι αισθάνθηκε ασέβεια από τον τόνο του Ζελένσκι.
«Ο Ζελένσκι το έπαιξε όσο λάθος θα μπορούσε να το παίξει. Μπήκε στο Οβάλ Γραφείο υιοθετώντας σκληρό τόνο. Δεν το έπαιξε καλά. Όλοι στην αίθουσα ένιωσαν προσβεβλημένοι» είπε ένας Αμερικανός αξιωματούχος. «Τώρα ο Ζελένσκι θα πρέπει να βρει πώς θα το διορθώσει μόνος του. Δεν μπορούμε να αναστρέψουμε εμείς την κατάσταση για λογαριασμό του».
Ο πρόεδρος αποφάσισε τελικά ότι ο Ζελένσκι «δεν ήταν σε θέση να διαπραγματευτεί», δήλωσε αξιωματούχος του Λευκού Οίκου. Ακολούθως έδωσε εντολή στον ΥΠΕΞ των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο και τον σύμβουλο εθνικής ασφάλειας Μάικ Βαλτς να παραδώσουν το μήνυμα στους Ουκρανούς που περίμεναν στο σημείο: Ήρθε η ώρα ο Ζελένσκι να φύγει.
Η ουκρανική πλευρά ήθελε να συνεχίσει τις συνομιλίες, ωστόσο το αίτημα απορρίφθηκε.
Το γεύμα που δεν έγινε ποτέ
Η συνάντηση επρόκειτο να καταλήξει σε επίσημο γεύμα. Πιάτα με σαλάτα, κοτόπουλο και κρεμ μπρουλέ είχε προγραμματιστεί να σερβιριστούν. Το γεύμα όμως που προετοίμασε ο σεφ του Λευκού Οίκου δεν έγινε ποτέ.
Η αυτοκινητοπομπή του Ζελένσκι έφυγε από τις πύλες του Λευκού Οίκου ταπεινωμένη.
Λιγότερο από μία ώρα αργότερα, σε μήνυμά του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εκφράζοντας την ευγνωμοσύνη του στους οικοδεσπότες του: «Ευχαριστώ την Αμερική, σας ευχαριστώ για την υποστήριξή σας, σας ευχαριστώ για αυτήν την επίσκεψη». «Η Ουκρανία χρειάζεται δίκαιη και διαρκή ειρήνη και εργαζόμαστε ακριβώς για αυτό».