Κάθε χρόνο στις 15 Απριλίου, ημερομηνία γέννησης Λεονάρντο Ντα Βίντσι γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Τέχνης (World Art Day), η οποία καθιερώθηκε το 2012 από τον Διεθνή Οργανισμό Τέχνης (IAA), με τη διακήρυξη της Γκουανταλαχάρα, μετά από πρόταση της Τουρκίας.
Ο εμβληματικός αναγεννησιακός καλλιτέχνης επελέγη ως σύμβολο της παγκόσμιας ειρήνης, της ελευθερίας της έκφρασης, της ανοχής, της συναδέλφωσης και της πολυπολιτισμικότητας.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Τέχνης οι ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ συνομιλούν με τον Γυμνασιάρχη και Εικαστικό Γιώργο Γαβριήλ, περί Τέχνης.
Καταρχάς ο κος Γαβριήλ εξηγεί πως οι Τέχνες είναι αναπόσπαστο μέρος της κοινωνίας, είναι η έκφραση του κοινωνικοπολιτικού γίγνεσθαι της κάθε εποχής. «Η αναγκαιότητα των Τεχνών στη ζωή μας είναι αναμφισβήτητη και αυτό διαφαίνεται μέσα από την μακραίωνη ιστορία της ανθρωπότητας. Μπορεί οι καλλιτέχνες να μην κινούν τα νήματα της Ιστορίας, αλλά η συμβολή τους στην ανάπτυξη της δημιουργικότητας, της κριτικής σκέψης και της καινοτομίας, συνεισφέρει στην πρόοδο και ανάπτυξη της ανθρωπότητας», προσθέτοντας μάλιστα πως μέσα από τις Τέχνες ο άνθρωπος επικοινωνεί, εκφράζεται, δημιουργεί και διατηρεί τον Πολιτισμό και το Περιβάλλον του. «Ο κάθε καλλιτέχνης εκφράζει μέσα από το έργο του τις εμπειρίες, τα βιώματα, τους προβληματισμούς του, αλλά και τον τρόπο που βλέπει και ερμηνεύει τον κόσμο γύρω του. Η τέχνη είναι με λίγα λόγια ο φορέας της μετάδοσης ιδεών σε ολόκληρο τον κόσμο», τονίζει.
Παράλληλα, επισημαίνει πως οι Τέχνες γενικότερα είναι εκείνες που διαμορφώνουν μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα στον καθένα μας, εφοδιάζοντάς μας με την ανάλογη αισθητική παιδεία, με ευαισθησίες και φαντασία. «Είναι εκείνες που μάς οδηγούν σε μια πλούσια και ολόπλευρη εμπειρία, εξασφαλίζοντάς μας πνευματική χαρά και αισθητική απόλαυση. Η Τέχνη είναι εκείνη που μας βοηθά να ανοίξουν οι ορίζοντες της σκέψης μας, να ελευθερωθεί η φαντασία μας και να προοδεύσει η ανθρωπότητα», επισημαίνει, τονίζοντας πως η Τέχνη προσφέρει τα πάντα, «αναλογιστείτε ότι από το πιο μικρό αντικείμενο που έχουμε γύρω μας, όπως ένα πιρούνι, ένα φλυτζάνι, έπιπλα, υφάσματα, μέχρι το πιο μεγάλο, κτίρια, γέφυρες, αεροπλάνα, αυτοκίνητα για να μπούνε στην παραγωγή και να τα έχουμε στο σπίτι μας ή στο Περιβάλλον μας, έχουν περάσει από το χέρι ενός καλλιτέχνη ώστε εκτός του ότι πρέπει να είναι χρηστικά, να είναι και αισθητικά ωραία και ευχάριστα στο μάτι».
Ο Εικαστικός αναφέρει επίσης πως τα οφέλη της Τέχνης στα παιδιά είναι τεράστια, αναπτύσσουν τη δημιουργικότητά τους κάτι πολύ σημαντικό τόσο για την προσωπική πρόοδο του παιδιού όσο και της κοινωνίας γενικότερα. «Μέσα από τις πάρα πολλές διαφορετικές τεχνικές και μέσα που χρησιμοποιούμε στο μάθημα της Τέχνης τα παιδιά βοηθιούνται στο να αναπτύξουν κινητικές δεξιότητες, αυτοπεποίθηση, γνωρίζουν καλύτερα τον εαυτό τους, μαθαίνουν να συγκεντρώνονται και να πειθαρχούν. Παράλληλα το ότι συνήθως εργάζονται σε ομάδες, τους βοηθά να αντιληφθούν την αναγκαιότητα/έννοια της συνεργασίας με τους συμμαθητές τους για να πετύχουν τους στόχους τους», σημειώνει, προσθέτοντας πως η ενασχόληση με τις Τέχνες διευρύνει τους ορίζοντες και τη φαντασία των παιδιών καλλιεργώντας τους τη δημιουργικότητα και την κριτική σκέψη. «Τα έργα τέχνης είναι το μέσο επικοινωνίας των παιδιών όπως και των καλλιτεχνών με τους ανθρώπους. Μας στέλνουν τα μηνύματα τους, μας ταξιδεύουν, μας προσφέρουν χαρά και απόλαυση», υπογραμμίζει.
Επιπρόσθετα ο κος Γαβριήλ εξηγεί και τι μπορούμε να καταλάβουμε ενώ κοιτάζουμε ένα έργο τέχνης αναφέροντας πως οι καλλιτέχνες επικοινωνούν μέσω των έργων τους. «Υπάρχουν καλλιτέχνες που επικοινωνούν άμεσα, όπου αντιλαμβάνεσαι τα μηνύματα που θέλουν να στείλουν με την πρώτη ματιά του έργου τους, υπάρχουν όμως και καλλιτέχνες που επικοινωνούν έμμεσα, με συμβολισμούς, εννοιολογικά, αφαιρετικά, με installation, με Performance, που για να αντιληφθείς το έργο τους χρειάζεται να γνωρίζεις κάποια πράγματα περί Τέχνης ούτως ώστε να μπορέσεις να ξεκλειδώσεις το έργο και να το κατανοήσεις», ενώ υπογραμμίζει πως η κατανόηση ενός έργου από τον θεατή έχει ως αποτέλεσμα την πνευματική του ανάταση, «ένα αίσθημα ευχαρίστησης να τον συνεπαίρνει και να του γεμίζει το είναι του ή να του προκαλεί πόνο, προβληματισμό, θυμό, να τον αφυπνίζει και να τον εξωθεί σε ενέργειες αντίδρασης σε κάτι που συμβαίνει στην κοινωνία μας και όχι μόνο».
Πως να διδάξουμε στα παιδιά να ενδιαφέρονται για την τέχνη
«Τα παιδιά ανάλογα με την ηλικία που έχουν, μπορούμε να τους προκαλέσουμε το ενδιαφέρον για την Τέχνη. Καταρχάς όλα τα παιδιά, ακόμα και οι μεγάλοι χαίρονται να βουτάνε το πινέλο στο χρώμα και να ζωγραφίζουν καθορισμένα ή ακαθόριστα σχήματα, γι’ αυτόν τον λόγο το πρώτο που θα πρότεινα είναι η αγορά υλικών, χρωματιστά μολύβια, λαδοπαστέλ, νερομπογιές, πηλό και πάρα πολλά άλλα υλικά. Μετά είναι οι επισκέψεις σε εκθέσεις, μουσεία και πινακοθήκες. Μπορεί επίσης να βοηθήσει η αγορά βιβλίων με έργα Τέχνης, ωραία εικονογραφημένα παραμύθια κ.α.», αναφέρει ο Εικαστικός, ενώ αναφέρει και ο ίδιος πως μέσα από τη συνεργασία του με τα παιδιά διδάσκοντας για αρκετά χρόνια το μάθημα της Τέχνης έχει αποκομίσει χαρά, ευχαρίστηση, θετική ενέργεια και δημιουργικότητα. «Έχω πολύ ευχάριστες αναμνήσεις, όπου πολλές φορές ανατρέχω στο παρελθόν και βλέποντας αυτά όλα που κάναμε με τα παιδιά γεμίζω από χαρά και ικανοποίηση», δηλώνει χαρακτηριστικά.
Οι αντιδράσεις για τα έργα του
Να υπενθυμίσουμε ότι ο κος Γαβριήλ έχει βρεθεί στο στόχαστρο με τα έργα του, τα οποία προκάλεσαν σάλο σε μια μερίδα πολιτών για το περιεχόμενο των μηνυμάτων τους, την αισθητική και καλλιτεχνική τους αξία. Ο ίδιος εξηγεί στους ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ γιατί πιστεύει ότι προέκυψαν τόσο μεγάλες αντιδράσεις.
«Πιστεύω ότι ζούμε σε μια κοινωνία πολύ συντηρητική, ρατσιστική, όπου δύσκολα αποδέχεται το διαφορετικό. Παρόλο που είμαστε μια πολυπολιτισμική κοινωνία, μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπου η ελευθερία της έκφρασης είναι κατοχυρωμένη, επικαλούμαστε πεπαλαιωμένους νόμους και καθορίζουμε όρια στους καλλιτέχνες ή οποιουδήποτε άλλου θέλει να εκφραστεί, περιορίζοντας του το πεδίο σκέψης», ενώ προσθέτει πως πιστεύει «ότι έγινε μία προσπάθεια αποπροσανατολισμού της κοινής γνώμης από την πίεση που δεχόταν η Κυβέρνηση τη δεδομένη περίοδο σχετικά με τα Διαβατήρια, το Κυπριακό, τον κορωνοϊό και τις αδυναμίες της στον τομέα της Παιδείας. Εκ μέρους της Κυβέρνησης έγινε μία προσπάθεια να φιμώσουν την ελεύθερη έκφραση και τα ανθρώπινα δικαιώματα στην ευρύτερη διάσταση τους. Δεν ανέχονται καμία κριτική στο αφήγημα τους για τον Γρίβα και τον ρόλο του Αρχιεπισκόπου/Εκκλησίας στη σύγχρονη Κυπριακή κοινωνία. Οι κυβερνόντες στην προσπάθεια τους να παραχαράξουν την Ιστορία του τόπου μας και αφού έχουν ελέγξει όλα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης προσπαθούν να επιβάλουν το αφήγημα τους και να κρύψουν τη διαφθορά που έχει μολύνει όλους, από τον πρόεδρο της Δημοκρατίας μέχρι θεσμούς, τράπεζες, Εκκλησία και Οργανισμούς», εξηγεί.
Παράλληλα αναφέρει πως μέσα από τα έργα του αμφισβητεί το αφήγημα τους και αποκαλύπτει «την ασχήμια τους», τονίζοντας πως «αυτό φυσικά τους ενόχλησε και ξεκίνησαν μια εκστρατεία στην αρχή μείωσης της αξίας των ίδιων των έργων και ακολούθως να με τιμωρήσουν παραδειγματικά, μήπως και τολμήσει κάποιος άλλος καλλιτέχνης να δημιουργήσει έργα επικριτικά για το καθεστώς που μας έχουν επιβάλει», προσθέτοντας πως η Τέχνη δεν είναι για να μας χαϊδεύει το μάτι, «η Τέχνη αφουγκράζεται το πολιτικοκοινωνικό γίγνεσθαι της εποχής της και δημιουργεί τα ανάλογα έργα. Δεν έχουμε ένα Θρησκευτικό ή Στρατιωτικό καθεστώς που να μας επιβάλει το τι θα κάνουμε και πως θα εκφραζόμαστε. Είμαστε ένα κοσμικό, Δημοκρατικό Κράτος με νομικά κατοχυρωμένο το δικαίωμα στην ελεύθερη έκφραση και κανένας δεν μπορεί να επιβάλει λογοκρισία στους καλλιτέχνες για το πώς θα εκφράζονται», σχολιάζει.
Καταλήγοντας επισημαίνει πως σίγουρα δεν υπάρχουν όρια στη τέχνη και «εκείνοι που προσπαθούν να τα επιβάλουν δεν γνωρίζουν τι είναι Τέχνη και ποιος είναι ο ρόλος της στη σύγχρονη κοινωνία. Τα ελάχιστα όρια που μπορούν να υπάρξουν στην Τέχνη είναι ο σεβασμός δικαιωμάτων των μειονοτήτων, των ανήλικών και η αποφυγή ρητορικής μίσους».
