Δεν ήταν ούτε μία, ούτε δύο οι υποθέσεις των οικογενειών που θυμόμαστε να κατέληξαν σε τραγωδία ενώ τα παιδιά ή οι γονείς ήταν υπό την επίβλεψη του Γραφείου Ευημερίας.
Τις πλείστες των περιπτώσεων, μετά από κάθε τραγικό γεγονός το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης «πέφτει» στις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας. Ελλείψεις στους χειρισμούς των εμπλεκόμενων υπηρεσιών, λανθασμένη εκτίμηση κινδύνων, παραλείψεις από αρμόδια γραφεία, ελλειμματική πληροφόρηση και αδιαφορία είναι κάποιοι από τους λόγους για τους οποίους σε αρκετές περιπτώσεις κατηγορούνται από την κοινωνία οι ΥΚΕ.
Τα ερωτήματα είναι πολλά και γι’ αυτό οι ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ανοίγουν τον φάκελο «ΥΚΕ»: Πώς αισθάνονται για το γεγονός ότι τους επιρρίπτονται ασήκωτες ευθύνες για δύσκολα και περίπλοκα περιστατικά που σχετίζονται με παιδιά και δη ανήλικα;
Η Διευθύντρια των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας, κ. Μαρία Κυρατζή, μιλώντας στους ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ, αποκάλυψε πως «σε αρκετές από τις έρευνες, δεν αποδόθηκαν ευθύνες στις ΥΚΕ, ενώ η εντύπωση που παρέμεινε στο κοινό ήταν βεβαρημένη. Αυτό σε συνδυασμό με το ότι οι υποθέσεις περιβάλλονται με έντονα συναισθηματικά θέματα που αγγίζουν κάθε πολίτη, με αποτέλεσμα κάθε παρέμβαση να αμφισβητείται, συμβάλλουν στην αρνητική εικόνα των Υπηρεσιών. Όπου απαιτήθηκε και απαιτείται έρευνα, αυτή επιδιώκεται σύμφωνα τόσο με τον Νόμο της Δημόσιας Υπηρεσίας, τη χρηστή διοίκηση αλλά κυριότερα με στόχο τη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών». Όπως σχολιάζει η κ. Κυρατζή, οι ΥΚΕ είχαν επιλέξει να μην συζητούν δημόσια, με σκοπό τη διαφύλαξη προσωπικών ευαίσθητων στοιχείων και για λόγους δεοντολογίας. «Εκείνο που συνηθώς ζητείται είναι η λεπτομερής αναφορά σε στοιχεία που είναι αδύνατο να δοθούν προς τα έξω. Το ζητούμενο σήμερα, είναι η εξοικείωση του κόσμου στο τι προσφέρουν οι Υπηρεσίες, πρακτική που οι Υπηρεσίες δεν επεδίωξαν, κυρίως για τους πιο πάνω λόγους». Τονίζει, μάλιστα, ότι έτσι κι αλλιώς, μόλις καταλάγιαζε η κρίση από κάποιο περιστατικό, δεν υπήρχε δημοσιογραφικό ενδιαφέρον, αφήνοντας να νοηθεί ότι οι ΥΚΕ είναι στην επικαιρότητα μόνο για αρνητικούς λόγους και δεν προβάλλονται τα θετικά.
«Το τελευταίο χρονικό διάστημα καταβάλλεται προσπάθεια να μιλήσουμε για τις Υπηρεσίες με εξωστρέφεια, που είναι και ένα από τα κύρια ζητήματα της αναδιάρθρωσης των ΥΚΕ», πρόσθεσε.
Η Διευθύντρια των Υπηρεσιών επισημαίνει πως είναι τουλάχιστον άδικο όλο το προσωπικό να δέχεται συνεχώς πυρά, αφού οι Λειτουργοί του εργάζονται νυχθημερόν, φιλότιμα και σε πολλές περιπτώσεις παρέχεται βοήθεια και στήριξη. Όπως προσθέτει, «αυτό δεν σημαίνει ότι όλες οι παρεμβάσεις είναι επιτυχείς και δεν υπάρχουν θέματα που απαιτούν και άλλες ενέργειες όπως ενδελεχή διερεύνηση της παρέμβασης, ετοιμασία εκθέσεων γεγονότων, διερεύνηση πειθαρχικών αδικημάτων κ.α. Όσοι βρέθηκαν ένοχοι, δόθηκαν ποινές και αυτό δεν είναι σε καμία περίπτωση διαπραγματεύσιμο. Ωστόσο, είναι άδικο και ανεδαφικό να αποδίδονται ευθύνες πριν τη διερεύνηση και αυτό έχει συμβάλει μαζί με τα πιο πάνω στην εξουθένωση των Λειτουργών».
Επιπλέον, σημειώνει πως δεν πρόκειται για ανεπάρκεια επαγγελματιών αλλά για αύξηση των απαιτήσεων, της ανάγκης και του χρόνου που χρειάζεται κάθε περίπτωση, του τρόπου που τεκμηριώνεται η παρέμβαση, την αύξηση των ελέγχων και της διοικητικής επάρκειας, κ.α.
«Η εμπέδωση της πρόληψης, που δεν σημαίνει μόνο την παρέμβαση όταν υπάρχουν συνθήκες που μπορούν να οδηγήσουν πχ στη κακοποίηση ενός παιδιού κ.α., αγγίζει όλα τα επίπεδα ενός κοινωνικού κράτους. Σε κανένα σύστημα διεθνώς τέτοιες καταστάσεις δεν έχουν εξαλειφθεί, αλλά επιχειρείται βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών έτσι ώστε αυτοί που εισέρχονται στο σύστημα να λαμβάνουν ολιστικής προσέγγισης», συμπληρώνει.
Η κ. Μαρία Κυρατζή εξήγησε πως τα τελευταία χρόνια είχε διαπιστωθεί η ανάγκη βελτίωσης του θεσμικού και διαδικαστικού πλαισίου λειτουργίας των ΥΚΕ. Οι Υπηρεσίες μετρούν πολλά χρόνια λειτουργίας (από το 1952) χωρίς ουσιαστικά (εκτός από κάποιες προσπάθειες), να επιδιωχθεί ο ολοκληρωμένος εκσυγχρονισμός τους. Περαιτέρω, οι υποχρεώσεις και οι αρμοδιότητες που αποδίδονται στις ΥΚΕ έχουν αυξηθεί, ενώ οι υποθέσεις εκτός από αυξημένες, είναι επίσης πολύπλοκες και πολυσύνθετες. Η όλη κατάσταση έχει δημιουργήσει διάφορα ζητήματα στην εύρυθμη λειτουργία των ΥΚΕ. Υπάρχουν ελλείματα στις αξιολογήσεις προγραμμάτων και διαδικασιών, στην εκπαίδευση, στις εξειδικεύσεις και σίγουρα στην επαρκή στελέχωση.
Όπως τόνισε η κ. Κυρατζή, αναγνωρίζεται η ανάγκη για αλλαγή και προωθείται η αναδιοργάνωση: «Πρόκειται για ένα συγχρηματοδοτούμενο έργο με ορίζοντα υλοποίησης το 2023 και προϋπολογισμό €7,5 εκατ. για το οποίο είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι η επένδυση δεν είναι στην 5ετία». Ταυτόχρονα, οι συνέργειες με κοινωνικούς εταίρους, η στήριξη και εκπαίδευση των Λειτουργών, η πολυθεματική αντιμετώπιση των περιπτώσεων, η αξιολόγηση, ο εκσυγχρονισμός των διαδικασιών κ.ά., αποτελούν επενδύσεις που θα δημιουργήσουν τις βάσεις για την αλλαγή κουλτούρας, πρακτικής και παράδοσης υπηρεσιών.
Ερωτώμενη σχετικά με το εάν μπορούν να χειριστούν σωστά την κάθε περίπτωση ανάλογα με το προσωπικό τους, απάντησε πως η κάθε περίπτωση είναι εξατομικευμένη, έτσι η παρέμβαση που απαιτείται και ο χρόνος της επιδιώκεται στη βάση αυτή. Τίποτα όμως δεν εγγυάται ότι το αποτέλεσμα της παρέμβασης θα είναι γραμμικό ή θα ανατρέψει τη δυσχέρεια σε ένα άτομο ή μία οικογένεια. Οπότε, ο στόχος είναι να δημιουργηθούν καλύτερες συνθήκες παρέμβασης προς όφελος της εξειδίκευσης, η οποία θα συμβάλει στη διάγνωση και στη διαχείριση. Θα προστεθεί επίσης, για πρώτη φορά, η επαγγελματική εποπτεία, η οποία μαζί με τη διοικητική θα συμβάλουν στον έλεγχο και την ποιοτική προσφορά υπηρεσιών.
Επιπλέον, τόνισε, προάγεται η πολυθεματική διαχείριση των περιπτώσεων, προκειμένου να αντιμετωπίζονται σφαιρικά και ουσιαστικά οι ανάγκες των πολιτών. Αυταπόδεικτα ο εκσυγχρονισμός και η επικαιροποίηση διαδικασιών επιβάλλονται εκτός από τις ΥΚΕ και από όλες τις υπηρεσίες που εμπλέκονται σε θέματα που αφορούν την εξυπηρέτηση ευάλωτων και άλλων ατόμων που έχουν ανάγκη στήριξης και βοήθειας.
Σημειώνεται ότι όλοι οι Λειτουργοί των ΥΚΕ είναι άτομα με πανεπιστημιακούς τίτλους/πτυχία στους τομείς της κοινωνικής εργασίας, ψυχολογίας, κοινωνιολογίας κα. Αρκετοί κατέχουν επίσης και μεταπτυχιακά στους εν λόγω τομείς. «Η εκπαίδευσή τους γίνεται σε συχνή βάση τόσο εσωτερικά όσο και με τη συμμετοχή τους σε εξειδικευμένα εκπαιδευτικά σεμινάρια στο εξωτερικό, ωστόσο αποτελεί παραδοχή ότι απαιτείται περαιτέρω επένδυση στην εκπαίδευση και θα επιδιωχθεί. Σε ζητήματα διάγνωσης και αξιολόγησης σίγουρα υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης. Στελέχη διαφορετικών ταχυτήτων υπάρχουν, όπως σε όλα τα πλαίσια εργασίας. Είναι υποχρέωση των Υπηρεσιών να βοηθήσουν τους Λειτουργούς και ως εκ τούτου ο στόχος της βελτίωσης είναι πάγιος», καταλήγει η κ. Κυρατζή.