Η Κύπρος σύμφωνα με τα στοιχεία είναι για 4η συνεχή χρονιά, το κράτος μέλος με τις περισσότερες αιτήσεις ασύλου κατ’ αναλογία πληθυσμού. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται από τα ίδια τα εθνικά στατιστικά, καθώς και τις σχετικές εκθέσεις της EUROSTAT και της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο (EASO).
Σημειώνεται, ότι περίπου το 70% των αιτούντων άσυλο στην Κύπρο αφικνούνται μέσω της πράσινης γραμμής και προωθούνται μέσω των κατεχόμενων εδαφών μας, προερχόμενοι από την Τουρκία. Ο αριθμός των αιτητών και κατόχων προστασίας φτάνει πλέον το 4% του πληθυσμού. Σημειώνεται, ότι μόνο για την διετία 2019 – 2020 οι νέες αιτήσεις ασύλου έφτασαν τις 25,894 άτομα.
Αναλυτική κατάσταση των ποσών που έχουμε λάβει ως κράτος από το 2010 μέχρι σήμερα, από ποια ταμεία και πώς κατανεμήθηκαν:
Κατά την προηγούμενη προγραμματική περίοδο είχαν δοθεί στην Κυπριακή Δημοκρατία περίπου €59 εκατ., ενώ για την παρούσα προγραμματική περίοδο 2014-2020 τα κονδύλια από την EE ανήλθαν σε €111 εκατ. (88% αύξηση σε σχέση με την προηγουμένη προγραμματική).
Ο συνολικός αριθμός έργων που υλοποιήθηκαν/υλοποιούνται στο πλαίσιο της προγραμματικής 2014-2020 ανέρχεται μέχρι σήμερα στα 147 έργα με ποσοστό συγχρηματοδότησης 90% από πόρους της Ένωσης και 10% από εθνικούς πόρους.
Η περίοδος ισχύος υλοποίησης των έργων είναι: 1.1.2014-31.12.2022, ενώ η ολοκλήρωση των πληρωμών/βεβαιώσεων πληρωμών εκ μέρους της Υπεύθυνης Αρχής είναι μέχρι 30.06.2023.
Πιο κάτω παρουσιάζονται στοιχεία για κάθε χρηματοδοτικό εργαλείο με βάση την μέχρι σήμερα υλοποίηση των Εθνικών Προγραμμάτων:
Α. Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης
• Προϋπολογισμός πόρων της EE: €39 εκ.
• Δεσμεύσεις για έργα: €36 εκ. (92%)
• Βεβαιώσεις δαπανών έργων: €27 εκ. (69%)
• Αριθμός έργων που υλοποιήθηκαν/υλοποιούνται: 102
Παραδείγματα έργων
1. Υποστήριξη της λειτουργίας του Κέντρου Υποδοχής και Φιλοξενίας Αιτητών Διεθνούς Προστασίας στην Κοφίνου.
2. Δημιουργία και Λειτουργία Ανοικτού Κέντρου Υποδοχής για Ασυνόδευτους Ανηλίκους ΥΤΧ.
3. Εθνικό Σχέδιο για την Ένταξη Μεταναστών.
4. Προγράμματα ένταξης από τοπικές αρχές.
5. Πρόγραμμα εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας σε ενήλικες και ανήλικους ΥΤΧ.
6. Κέντρα Εξυπηρέτησης Μεταναστών.
7. Κέντρο Υποβοηθούμενων Εθελούσιων Επιστροφών και Επανένταξης.
8. Αναγκαστικές και Εθελούσιες Επιστροφές από το ΤΑΠΜ.
Β. Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας-σύνορα και θεωρήσεις
• Προϋπολογισμός πόρων της EE: €59 εκ. (εκ των οποίων τα €11 εκ. αφορούν top-ups)
• Δεσμεύσεις για έργα: €45 εκ. (76%) (94% χωρίς τα top-ups)
• Βεβαιώσεις δαπανών έργων: €22 εκ. (37%)
• Αριθμός έργων που υλοποιήθηκαν/υλοποιούνται: 31
Παραδείγματα έργων
1. Δημιουργία Κέντρου Διαχείρισης και Συντονισμού Μεταναστευτικής Ροής και Προσφύγων από την Μέση Ανατολή.
2. Κτιριακές τροποποιήσεις και εγκατάσταση σύγχρονων τεχνολογιών ασφαλείας σε Προξενεία της Δημοκρατίας στο εξωτερικό.
3. Αγορά 3 σκαφών κατηγορίας Β’, για τις ανάγκες της Λιμενικής και Ναυτικής Αστυνομίας.
4. Εγκατάσταση περιπτέρων διαβατηριακού ελέγχου (Border Xpress Kiosks) στους αερολιμένες Λάρνακας και Πάφου.
5. Αναβάθμιση του Χώρου Προσωρινής Φιλοξενίας (ΧΠΦ) Ατόμων που Χρήζουν Διεθνούς Προστασίας (ΑΧΔΠ) Πουρνάρα στην Κοκκινοτριμιθιά.
- Top-ups (επιπρόσθετη χρηματοδότηση)
Τα εν λόγω ποσά είναι επιπρόσθετα ποσά που έχει διαθέσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στα κράτη μέλη για συγκεκριμένα έργα και τα οποία δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για άλλους σκοπούς. Τα πιο σημαντικά top-ups είναι τα εξής:
1. Επιπρόσθετο ποσό για το Σύστημα Εισόδου/Εξόδου (Entry Exit System): € 6.4
2. Επιπρόσθετο ποσό για την ανάπτυξη του Συστήματος European Travel Information and Authorisation System (ETIAS): €3.2
3. Επιπρόσθετο ποσό για την ανάπτυξη του συστήματος SIS recast: €1.2
- Έργο που υλοποιείται μέσω επείγουσας βοήθειας του Ταμείου
Η Υπεύθυνη Αρχή έχει το ρόλο του Νομικού Αντιπροσώπου-Συντονιστή για το έργο “Needs for staff, equipment and consumables for operating the first reception centre (Pournaras)” με συνολικό προϋπολογισμό €3,5 εκ. Το εν λόγω έργο δεν αποτελεί μέρος του προϋπολογισμού του Εθνικού Προγράμματος του Ταμείου.
Γ. Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας-αστυνομική συνεργασία
• Προϋπολογισμός πόρων της EE: €9 εκ.
• Δεσμεύσεις για έργα: €8 εκ. (89%)
• Βεβαιώσεις δαπανών έργων: €6 εκ. (66%)
• Αριθμός έργων που υλοποιήθηκαν/ υλοποιούνται: 14
Παραδείγματα έργων
1. Εφαρμογή της Κοινοτικής Οδηγίας 2016/681 για την εγκατάσταση και λειτουργία του συστήματος PNR.
2. Δημιουργία κέντρου επιχειρήσεων ως μοναδικού σημείου επαφής (Single Point of Contact-SPOC) για ανταλλαγή πληροφοριών με άλλα κράτη μέλη.
3. Εκπαιδεύσεις για ενίσχυση των επιχειρησιακών ικανοτήτων της Αστυνομίας για πρόληψη και καταπολέμηση εγκλήματος.
4. Βελτίωση της ικανότητας για πρόληψη και καταπολέμηση της εγκληματικότητας.
5. Εγκατάσταση αψίδων ανίχνευσης μετάλλων, ακτινοδιαγνωστικών μηχανών και ανιχνευτών μετάλλων χειρός στις εισόδους των δικαστηρίων παγκύπρια.
ΑΙΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΠΙΠΡΟΣΘΕΤΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ
- Επιπρόσθετη χρηματοδότηση από ειδικές δράσεις:
Επιπρόσθετα, έχει υποβληθεί εκ μέρους της Μονάδας αίτηση για εξασφάλιση επιπρόσθετων πόρων ύψους €13.6 εκ. από το κονδύλι για ειδικές δράσεις, όπως αυτό περιλαμβάνεται στο Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας-σύνορα και θεωρήσεις για Ανάγκες Κέντρου Πρώτης Υποδοχής “Πουρνάρα” (υποδομές, εξοπλισμός, δαπάνες προσωπικού, λειτουργικά έξοδα, αναλώσιμα). Η αίτηση βρίσκεται σε διαδικασία εξέτασης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Σε περίπτωση έγκρισης (είτε όλου, είτε μέρους) του ποσού, αυτό θα ενσωματωθεί στον συνολικό προϋπολογισμό πόρων της Ενωσης που έχει στη διάθεσή της η Κύπρος κάτω από το Εθνικό Πρόγραμμα μέχρι το πέρας της παρούσας προγραμματικής περιόδου. (εγκρίθηκε για ποσό 9,3 εκ.)
- Χρηματοδότηση από κονδύλι επείγουσας βοήθειας:
Σημειώνεται ότι περαιτέρω η Μονάδα έχει υποβοηθήσει, στο βαθμό που απαιτήθηκε ανά περίπτωση, άλλα αρμόδια Υπουργεία να υποβάλουν αίτηση για εξασφάλιση επιπρόσθετων ποσών που εμπίπτουν στο πλαίσιο της επείγουσας βοήθειας που προνοούν τα Ταμεία την οποία χειρίζεται αποκλειστικά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή:
1. αίτημα των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας για 1.8 εκ. ευρώ, το οποίο εγκρίθηκε πρόσφατα (εγκρίθηκε για ποσό 1,92 εκ.).
2. αίτημα Νομικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας για 1.2 εκ. ευρώ στα πλαίσια του χρηματοδοτικού εργαλείου AMIF, για πρόσθετο προσωπικό και εξοπλισμό με στόχο την επιτάχυνση των διαδικασιών εξέτασης αιτήσεων που εκκρεμούν σε δευτεροβάθμιο επίπεδο (εγκρίθηκε για ποσό 1,13 εκ.).
3. αίτημα ΥΠΕΣ ημερ. 26 Φεβρουαρίου 2020 για ποσό 3.6 εκ. ευρώ για ενίσχυση της στελέχωσης της Υπηρεσίας Ασύλου και του Τμήματος Μετανάστευσης (εγκρίθηκε για ποσό 3,6 εκ.).