Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) η σεξουαλική κακοποίηση παιδιών περιλαμβάνει τη συμμετοχή ανηλίκου κάτω των 18 ετών σε σεξουαλική δραστηριότητα την οποία δεν κατανοεί πλήρως ή για την οποία δεν είναι σε θέση να συναινέσει ή δεν είναι αναπτυξιακά ώριμο ή παραβιάζει τους νόμους. Η σεξουαλική κακοποίηση περιλαμβάνει δραστηριότητες όπως σωματική επαφή (π.χ. αγγίγματα, «χάιδεμα», διείσδυση), μπορεί όμως και όχι (επίδειξη πορνογραφίας, βιντεοσκόπηση, ηδονοβλεψία, επιδειξιμανία).
Παλαιότερες έρευνες έχουν δείξει ότι ενήλικες που υπήρξαν θύματα σεξουαλικής κακοποίησης κατά την παιδική τους ηλικία, έχουν υψηλότερο κίνδυνο να εκδηλώσουν μία σειρά από παθολογικές συμπεριφορές, μεταξύ των οποίων οργανικές/σωματικές, ψυχολογικές, και σεξουαλικές διαταραχές σε σύγκριση με άτομα που δεν έχουν κακοποιηθεί (Martin & Silverstone, 2016).
Προκειμένου, ν’ αντιμετωπιστούν οι άμεσες και οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της σεξουαλικής κακοποίησης στην ψυχική και σωματική υγεία ενός παιδιού, είναι πολύ σημαντική η πρόληψη.
Μιλώντας στους ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ η Κλινική Ψυχολόγος Παναγιώτα Βασιλείου επισημαίνει ότι το βασικότερο στοιχείο στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών είναι η καλή επικοινωνία που χτίζουμε με τα παιδιά. «Να μεταφέρουμε το μήνυμα στα παιδιά ότι μπορούν να μιλούν για τις ανησυχίες τους, τους προβληματισμούς τους έστω κι αν αυτά τα συναισθήματα δεν γνωρίζουν πώς να τα κατανοήσουν ή να τους δώσουν κάποιο νόημα. Απαραίτητη προϋπόθεση στην σχέση που αναπτύσσουμε με τα παιδιά είναι η φιλική ατμόσφαιρα, η εξωστρέφεια, η ειλικρίνεια, το μοίρασμα πληροφοριών χωρίς κανένα φόβο», τονίζει.
Παράλληλα επισημαίνει ότι γι’ αυτόν τον λόγο, δημιουργήθηκε ένα εξαιρετικό εργαλείο πρόληψης κατά της σεξουαλικής κακοποίησης, βοηθητικό για τους γονείς και κηδεμόνες να ανοίξουν συζήτηση με τα παιδιά τους. «Ο Κανόνας των Εσωρούχων» μπορεί να διδάξει σε όλα τα παιδιά ανεξαρτήτως φίλου, ηλικίας, φυλής, κοινωνικής τάξης και θρησκείας ποια είναι τα σημεία του σώματος που δεν πρέπει να τα αγγίζουν οι άλλοι και τρόπους διαχείρισης όταν κάτι τέτοιο συμβεί και που μπορούν να στραφούν για βοήθεια.
Ο κανόνας αυτός εξηγεί στα παιδιά ότι «κανείς δεν μπορεί να αγγίξει ή να χαϊδέψει το παιδί στα σημεία του σώματός του που συνήθως καλύπτονται από τα εσώρουχά τους. Και ούτε τα παιδιά επιτρέπεται να αγγίξουν το σώμα άλλων σε αυτά τα σημεία», αναφέρει η Κλινική Ψυχολόγος. Τα κυριότερα μηνύματα που μπορούν να διδαχτούν μέσα από αυτό το εργαλείο είναι:
- Το σώμα σου, σου ανήκει και κανείς δεν μπορεί να τα αγγίξει ή να τα χαϊδέψει χωρίς την άδεια τους.
- Να μάθουν να λένε «Όχι» με άμεσο και αποφασιστικό τρόπο σε περίπτωση ανάρμοστης σωματικής επαφής
- Αναγνώριση και εκμάθηση της διαφοράς μεταξύ του αγγίγματος που επιτρέπεται και εκείνου που θεωρείται ανάρμοστο. Εξηγήστε ότι δεν είναι σωστό να κοιτάζει ή να αγγίζει κανείς τα απόκρυφα σημεία του σώματος τους, ούτε είναι σωστό να τους ζητάει κάποιος να δουν ή να αγγίξουν τα σημεία στο σώμα κάποιου άλλου.
- Αν τυχόν δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν ή να είναι βέβαια, κατά πόσον η συμπεριφορά ενός ενήλικα είναι αποδεκτή ή όχι, φροντίστε να ξέρουν ότι μπορούν να ζητήσουν από κάποιο ενήλικο τον οποίον εμπιστεύονται να τα βοηθήσει.
- Χτίστε σχέσεις εμπιστοσύνης με τα παιδιά διδάσκοντας τους τη διαφορά μεταξύ καλών και κακών μυστικών. Η διαφορά στηρίζεται ότι οποιοδήποτε μυστικό τους προκαλεί άγχος, αμηχανία, προβληματισμό, φόβο δεν θεωρείται καλό και επομένως δεν θα πρέπει να το αποκρύπτουν.
- Η πρόληψη και η προστασία είναι ευθύνη των ενηλίκων γι’ αυτό σημαντικό είναι να φροντίζουν οι γονείς να εντοπίζουν σε ποιον να απευθυνθούν για να μιλήσουν σε περίπτωση που στενοχωριούνται ή ανησυχούν.
- Ενθαρρύνετε τα παιδιά να επιλέξουν πέντε ενήλικες τους οποίους μπορούν να εμπιστευτούν όντας διαθέσιμοι και πρόθυμοι να ακούσουν και να βοηθήσουν.
- Μιλήστε για τις τηλεφωνικές γραμμές που μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να ζητήσουν συμβουλές και βοήθεια.
Για να καταφέρει ένας γονιός να μιλήσει στο παιδί του, να του εξηγήσει τι είναι η σεξουαλική παρενόχληση, μπορεί να χρησιμοποιήσει βιβλία και παραμύθια που εκτός από τον ψυχαγωγικό τους ρόλο, μπορούν να χρησιμοποιηθούν και ως ένα πολύ καλό μέσω διδασκαλίας και ένας όμορφος τρόπος έτσι ώστε να περαστούν μηνύματα. Επιλέγοντας τα παραμύθια ή βιβλία δίνεται η αφορμή για συζήτηση στην τόσο δύσκολη και σημαντική θεματολογία.
Βιβλία που μπορείτε να βρείτε στο διαδίκτυο
Για 3-7 ετών
http://www.kanonastonesorouxon.org/Source/Book_gr1.pdf
Για 6-8 ετών
https://askitis.gr/assets/books/sexoualiki_agogi_6-8_tetradio_mathiti.pdf
Για 9-12 ετών
https://askitis.gr/assets/books/sexoualiki_agogi_9-12_tetradio_mathiti.pdf
Τίτλος Βιβλίου: «Ρίνα, η Αστερίνα», Συγγραφέας: Ελένη Δασκαλάκη, Εκδόσεις Ψυχογιός
Τίτλος Βιβλίου: «Ξέρω να Λέω Όχι», Συγγραφέας: Ρασιδάκη Χριστίνα, Εκδόσεις Πατάκη
Τίτλος Βιβλίου: «Σεξουαλική Κακοποίηση των Παιδιών και Παιδοφιλία στο Internet», Συγγραφέας: Ίδρυμα για το Παιδί και την Οικογένεια, Εκδόσεις Ι. Σιδέρης
Τίτλος Βιβλίου: «Ξέρω να Λέω Όχι», Συγγραφέας: Ρασιδάκη Χριστίνα, Εκδόσεις Πατάκη