Ο Δρ Πέτρος Αγαθαγγέλου, Ειδικός Ιατρός – Καρδιολόγος και Πρόεδρος του Παγκύπριου Ιατρικού Συλλόγου, είναι από τους γιατρούς που ξεχωρίζουν τόσο για τις γνώσεις του, την εμπειρία του αλλά και για το σεβασμό του προς τον άνθρωπο.
Mιλώντας στους «ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ», ο κος Αγαθαγγέλου εξηγεί τί συμβαίνει με την Πανδημία και τους ασθενείς με χρόνιες παθήσεις, για την ανάγκη μεγιστοποίησης της εμβολιαστικής κάλυψης έναντι της νόσου Covid- 19, αλλά και για το κυπριακό σύστημα υγείας.
Οι άνθρωποι με τις χρόνιες παθήσεις, είδαμε ότι έχουν παραμεληθεί και στο δεύτερο κύμα πανδημίας, όσο και οι ηλικιωμένοι, οι οποίοι αποτελούν για τους πλείστους έναν αριθμό. Ποιο το δικό σας σχόλιο επ´ αυτού;
Σας διαβεβαιώνω ότι ως γιατροί σε καμία περίπτωση δεν έχουμε παραμελήσει τους ασθενείς μας με χρόνιες παθήσεις ούτε και τους ηλικιωμένους μας. Είναι γεγονός ότι στη διάρκεια του πρώτου κύματος εγκύκλιοι και διατάγματα είχαν προσωρινά παύσει τη διαχείριση ψυχρών περιστατικών, ενώ ευρύτερα η έκρυθμη κατάσταση που προκάλεσε η Πανδημία, είχε ιδιαίτερο αντίκτυπο σε αυτή την κατηγορία ασθενών. Το πλέον συγκλονιστικό για μας είναι ότι βλέπαμε ασθενείς να χάνονται χωρίς να έχουν κοντά τους , τους δικούς τους ανθρώπους. Αυτό είναι κάτι το οποίο έχουμε βιώσει ως γιατροί και πραγματικά συμμερίζομαι αμέριστα τον πόνο των ανθρώπων που δεν μπόρεσαν να κρατήσουν το χέρι των δικών τους ανθρώπων, αλλά και τους ίδιους τους ασθενείς οι οποίοι έφυγαν μόνοι. Σε ό,τι αφορά την κλινική αντιμετώπιση των χρόνιων πασχόντων εν καιρώ πανδημίας, ως ΠΙΣ το είχαμε επισημάνει πάρα πολλές φορές ασκώντας μάλιστα κριτική προς το Υπουργείο Υγείας σε σχέση με τις επιτάξεις ιατρών. Είχαμε απαιτήσει όπως υπάρξει στοχευμένος και σε συνεργασία με τις Επιστημονικές Εταιρείες σχεδιασμός ώστε να μην αφήνονται χωρίς περίθαλψη από το γιατρό τους οι χρόνιοι πάσχοντες, οι παθήσεις των οποίων αποτελούν από μόνες Πανδημία με πολύ ψηλότερη θνητότητα από τον Covid19. Όπως οι καρδιαγγειακές παθήσεις, οι καρδιοπάθειες, κακοήθειες οι νεοπλασίες, οι νεφροπάθειες, οι πνευμονοπάθειες. Αυτός ήταν ένας πολύ σημαντικός παράγοντας που έπρεπε να ληφθεί υπόψη διότι η πανδημία δεν «εξαφάνισε» τις άλλες παθήσεις ούτε τις χρόνιες ούτε τις σπάνιες. Έπρεπε να εξευρεθεί μια ισορροπία λαμβάνοντας υπόψη όλους τους παράγοντες και να αποφύγουμε έτσι τις παράπλευρες απώλειες ασθενών πέραν του Covid-19.
Πρόσφατα υπήρξε αντίδραση από το Υπουργείο Υγείας κυρίως μέσω διαρροών, για τις θέσεις που εκφράσατε για τη χορήγηση του εμβολίου Αstrazeneca στην ηλικιακή ομάδα άνω των 65 ετών. Ποιο είναι το σχόλιο σας;
Ενώπιον της Συμβουλευτικής Ομάδας, ως εκπρόσωπος του ΠΙΣ έθεσα προβληματισμούς. Συγκεκριμένα, είχα πει ότι ίσως βρεθούμε ενώπιον ενός ηθικού διλήμματος και θα πρέπει να το διαχειριστούμε σωστά. Είπα ότι ο εμβολιαστικός σχηματισμός πρέπει να βασιστεί, στις γραμμές του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων, ο οποίος βασικά στο συγκεκριμένο εμβόλιο έχει την παραδοχή του, όσον αφορά την αποτελεσματικότητά στις ηλικίες άνω των 65 χρονών. Η επιφύλαξη για το συγκεκριμένο εμβόλιο είναι ότι δεν υπήρχαν αρκετά δεδομένα για να αποδεικνύουν τεκμηριωμένα την αποτελεσματικότητα του στην ηλικιακή κατηγορία άνω των 65 χρόνων. Ουδέποτε είχαμε εγείρει, ούτε εγώ ως Πρόεδρος του ΠΙΣ ούτε ο Σύλλογος θέμα ασφάλειας. Οτιδήποτε είχε αφεθεί από τρίτους να νοηθεί ήταν καθαρή παρερμηνεία. Η ηθική ανταπόκριση για αδειοδότηση ενός εμβολίου βασίζεται σε δύο πυλώνες, ασφάλεια και αποτελεσματικότητα. Άρα η επιστημονική πρόκληση είναι πώς θα διαχειριστούμε την ατεκμηρίωτη αποτελεσματικότητα βάση των διαθέσιμων επιστημονικών δεδομένων.
Ευρωπαϊκές χώρες με μεγάλη εμπειρία στην ανοσολογία και εμβολιολογία και που είχαν αυξημένη θνητότητα σε ηλικιωμένους από τον Covid-19, άλλαξαν τους εμβολιαστικούς τους σχεδιασμούς με το εμβόλιο της AstraZeneca, γεγονός που πρέπει να μας προβληματίσει.
Άλλοι, την ίδια ώρα που δεν είχαν διαθέσιμα εμβόλια εκ των πραγμάτων δεν έχουν επιλογή έτσι αποφάσισαν χορήγηση τους σε ομάδες άνω των 65 ετών. Είναι θέμα πώς διαχειρίζεσαι τα εμβόλια βάση των επιστημονικών δεδομένων και βάση στο κριτήριο της διαθεσιμότητας.
Εμείς ως ΠΙΣ είμαστε το Ανώτατο Επιστημονικό Σώμα που προβαίνει σε τοποθετήσεις, ενώ στις οποιεσδήποτε επιτροπές εκφράζονται μόνο απόψεις. Οι τελικές αποφάσεις ανήκουν στο κράτος το οποίο προφανώς και συνυπολογίζει και άλλους παράγοντες, πέραν του επιστημονικού στον οποίο εμείς στηριζόμαστε αποκλειστικά.
Η έγκριση και διάθεση εμβολίων κατά του νέου κορωνοϊού αποτελεί μια από τις νίκες της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζεται. Ευρύτερα, η εμπλουτισμένη γνώση της ιατρικής επιστήμης ενάντια του Covid-19, μας επιτρέπει να είμαστε αισιόδοξοι για την έγκαιρη αντιμετώπιση πανδημιών στο μέλλον, με μεθόδους που θα αποτρέπουν φοβικές κοινωνίες και αναιμικές οικονομικές δραστηριότητες απροσδιόριστης διάρκειας. Οι αντοχές μας κάτω από υγειονομική πίεση λόγω Πανδημιών και του Covid-19 ιδιαίτερα απαιτούν λύσεις που περιλαμβάνουν την αξιοποίηση όλων των ιατροφαρμακευτικών εργαλείων και τα εμβόλια αποτελούν μέρος αυτής της αντιμετώπισης.
Είχατε μιλήσει για την ανάγκη επανακαθορισμού του εμβολιαστικού σχεδιασμού. Τι προτείνετε;
Όσο πιο γρήγορα καλυφθεί εμβολιαστικά ο πληθυσμός τόσο πιο γρήγορα θα έχουμε την ανοσία της αγέλης και τόσο πιο γρήγορα θα εξέλθουμε της υγειονομικής κρίσης. Γι αυτό το εμβολιαστικό πρόγραμμα θα μπορούσε να ήταν πιο ευέλικτο και να εφαρμόζεται πιο μαζικά και μεγαλύτερη ταχύτητα. Για παράδειγμα το Υπουργείο θα μπορούσε σε συνεργασία μαζί με τον ΠΙΣ και με άλλους φορείς όπως για παράδειγμα οι οργανωμένοι νοσηλευτές να ενισχύσουμε και να στελεχώσουμε εμβολιαστικά κέντρα σε όλη την Κύπρο αυξάνοντας τον ημερήσιο αριθμό εμβολιασμών. Ως ΠΙΣ έχουμε ήδη κάνει επαφές και δηλώνουμε εκ νέου την ετοιμότητα μας να βοηθήσουμε το Υπουργείο σε εθελοντική βάση εκεί και όπου χρειάζεται. Εάν η Κύπρος επιτύχει τους αριθμούς εμβολιασμών στον αντίστοιχο αριθμό των rapid tests η πόρτα εξόδου από την πανδημία θα ανοίξει σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα.
Η Πανδημία συνέπεσε με τα πρώτα βήματα της μεταρρύθμισης στο χώρο της υγείας και τα πρώτα βήματα του ΓΕΣΥ. Θεωρείτε ότι το στοίχημα έχει κερδηθεί;
Δυστυχώς η πανδημία έχει αναδείξει χρόνιες παθογένειες και διαχρονικά προβλήματα που δεν είχαν επιλυθεί πριν από την εφαρμογή του ΓΕΣΥ. Ιδιαίτερα σε ότι αφορά τα δημόσια νοσηλευτήρια. Τα δημόσια νοσηλευτήρια, βάσει των δομών της Κύπρου, θα είναι εκείνα που πάντοτε θα αναλαμβάνουν τα μέγιστα προβλήματα. Οι υποδομές του ιδιωτικού τομέα στην ενδονοσοκομειακή περίθαλψη είναι υποδομές για συμπληρωματική ενίσχυση των υποδομών και δεν μπορούν, στην παρούσα φάση, να αναλάβουν όλες τις υπηρεσίες, στο βαθμό που καλούνται τα δημόσια νοσηλευτήρια. Πρέπει να είμαστε ενώπιον πραγματικοτήτων: αν υπάρχει σωστός σχεδιασμός και οργάνωση των νοσηλευτηρίων, τότε και η κατανομή των διαθέσιμων πόρων θα γίνεται σωστά και ουσιαστικά. Τα δημόσια νοσηλευτήρια είναι η «ραχοκοκαλιά» του συστήματος, ωστόσο αν με βάση το σχεδιασμό απαιτούμε να είναι και ανταγωνίσιμα τότε πρέπει να έχουν και την απαιτούμενη στήριξη.
Ο ΠΙΣ δεν θα επιτρέψει την οποιαδήποτε αποψίλωση και ξεπούλημα των δημοσίων νοσηλευτηρίων αλλά αντιθέτως θα συμβάλει στη διασφάλιση της βιωσιμότητας τους για να υπάρξει η σωστή αντιρρόπηση του συστήματος υγείας με τη συμμετοχή του ιδιωτικού.
Πώς αξιολογείτε το σύστημα υγείας σήμερα. Είναι επαρκές;
Τα τελευταία περίπου τέσσερα χρόνια, ο Παγκύπριος Ιατρικός Σύλλογος (ΠΙΣ) προσπάθησε να αναδείξει τους προβληματισμούς του σε σχέση με το Γενικό Σύστημα Υγείας (ΓεΣΥ) και ταυτόχρονα να παραθέσει ουσιαστικές εισηγήσεις, που στόχο είχαν την αποτελεσματική εφαρμογή ενός λειτουργικού και βιώσιμου εθνικού συστήματος υγείας.
Στο πλαίσιο αυτό και με τη στήριξη των συμβούλων του Οίκου Deloitte, πραγματοποιήσαμε εξειδικευμένη μελέτη, τα αποτελέσματα της οποίας διαφαίνεται ότι παραμένουν ακόμη επίκαιρα και αντιπροσωπευτικά των προκλήσεων που καλούμαστε, ως ιατρική κοινότητα, να διαχειριστούμε. Συγκεκριμένα, η εν λόγω μελέτη κατέθετε προβληματισμούς σε σχέση με την επάρκεια του προϋπολογισμού, τη διοικητική ικανότητα εφαρμογής πρωτοκόλλων και ασφαλιστικών δικλείδων για αποτελεσματική εφαρμογή του εν λόγω σχεδιασμού, την εκ των προτέρων διοικητική και οικονομική αναδιοργάνωση των Δημόσιων Νοσηλευτηρίων, καθώς επίσης και την εφαρμογή εκείνων των προνοιών που θα επιτρέπουν τους κανόνες της ελεύθερης αγοράς και άρα της συνεχούς ανάπτυξης, να υλοποιούνται στην πράξη. Επιπρόσθετα, αναδείχτηκαν ποικίλα θέματα που αφορούσαν την ποιότητα των υπηρεσιών, την ελεύθερη επιλογή, την ίση πρόσβαση και την ανάγκη για συνεχή αναβάθμιση.
Ως ΠΙΣ ήμασταν και είμαστε υπέρμαχοι ενός Συστήματος που θα προσφέρει διαχρονική πρόσβαση στους ασθενείς, σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας και ταυτόχρονα θα προσφέρει αξιοπρέπεια στους ιατρούς τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα. Αυτός είναι και ο λόγος των μακροχρόνιων προσπαθειών μας και των συνεχών διαβουλεύσεων και συνομιλιών μας με τους αρμόδιους φορείς, συμπεριλαμβανομένου του Πρόεδρου της Δημοκρατίας, του Υπουργού Υγείας, του ΟΑΥ και του ΟΚυΠΥ παρότι στις πλείστες των περιπτώσεων αντιμετωπίσαμε εμπόδια στην εφαρμογή των προτάσεων μας για μεταρρύθμιση του Συστήματος, αδιαμφισβήτητα, οι προσπάθειές μας, συνεχίζονται.
Μπορείτε να γίνετε πιο συγκεκριμένος και να μας δώσετε κάποια παραδείγματα πρακτικών ή μέτρων που θα συνέβαλαν στη βελτίωση της λειτουργικότητας, βιωσιμότητας και εξυπηρέτησης των πολιτών μέσα από το σύστημα υγείας;
Για παράδειγμα η δημιουργία Εποπτικής Αρχής με συγκεκριμένους όρους εντολής, ούτως ώστε να μπορεί να ρυθμίζει τους κανόνες της αγοράς στη βάση διεθνών βέλτιστων πρακτικών, πρωτοκόλλων και διεθνώς αποδεκτών κλινικών κατευθυντήριων γραμμών, με τη συμμετοχή του ΠΙΣ σε αυτή την Εποπτική Αρχή να κρίνεται απαραίτητη.
Επίσης ανάμεσα στις εισηγήσεις μας είναι ο επαναπροσδιορισμός της σύνθεσης του Διοικητικού Συμβουλίου του ΟΑΥ στη βάση διεθνών βέλτιστων πρακτικών. Με βάση τη δική μας έρευνα, σχεδόν σε όλα τα συστήματα υγείας στις χώρες της Ε.Ε. υπάρχει η συμμετοχή των εκπροσώπων της ιατρικής κοινότητας και απαρτίζονται από ειδικούς του τομέα της υγείας. Ως εκ τούτου, ζητούμε την άμεση αναθεώρηση της σύνθεσης και τη διασφάλιση της αποτελεσματικής και θεσμικής εκπροσώπησης της ιατρικής κοινότητας.