Χωρίς αμφιβολία, η ταχύτητα με την οποία οι φαρμακευτικές εταιρίες έχουν επιδοθεί στην κούρσα για παραγωγή αποτελεσματικών εμβολίων για αντιμετώπιση της πανδημίας είναι πρωτόγνωρη.
Σε πρώτη ανάγνωση η προσπάθεια αυτή μπορεί να αναγνωριστεί και ως ένα τεράστιο βήμα για την παγκόσμια υγεία. Που είναι, λαμβάνοντας υπόψη το κόστος σε ανθρώπινες ζωές. Αλλά και στην οικονομική και κοινωνική ζωή των ανθρώπων.
Η παραγωγή όμως των εμβολίων σημαίνει όμως και δυσθεώρητα κέρδη για τις φαρμακοβιομηχανίες. Καθώς και ένα γεωπολιτικό πλεονέκτημα για τις χώρες προέλευσης τους… Πλεονέκτημα που οικοδομήθηκε είτε διά της άμεσης οικονομικής στήριξης των πολυεθνικών (δες, στήριξη με 995 εκ. δολάρια της MODERNA από την Αμερικανική Κυβέρνηση ) είτε διά της διαδικασίας των προ-παραγγελιών από την ΕΕ…
Σωστή η ενίσχυση των εταιρειών αυτών, εν μέσω πανδημίας, κάποιος θα πει. Δεν θα ήταν σωστότερο, όμως, η ενίσχυση αυτή να συνοδευόταν και από την αναγνώριση, εκ μέρους των φαρμακοβιομηχανιών, ότι τα εμβόλια θα πρέπει να θεωρούνται ως ένα παγκόσμιο αγαθό, θέτοντας τα στο επίκεντρο της πολιτικής μας για την ενίσχυση της παγκόσμιας υγείας;
Το ερώτημα είναι γιατί οι κυβερνήσεις και οι παγκόσμιοι οργανισμοί/φορείς «αδυνατούν» να θέσουν τις φαρμακοβιομηχανίες προ των ευθυνών – υποχρεώσεων τους. Και την ελάχιστη επίδειξη αμοιβαιότητας εκ μέρους τους. Ιδιαίτερα τώρα, που η κρίση του κορωνοιού έχει αποδείξει πόσο αλληλοσυνδεόμενοι είμαστε όλοι.
Τι εννοούμε με υποχρεώσεις;
Αρχικά να λειτουργούν σε πλήρη διαφάνεια. Τόσο όσο αφορά τη δημοσίευση όλων των συμβάσεων/συμφωνιών που έχουν συνάψει, πώς έχουν αξιοποιήσει τις προκαταβολές που εισέπραξαν καθώς και αν έχουν τύχει ευνοϊκής μεταχείρισης (απαλλαγές των νομικών ευθυνών τους σε περίπτωση παρενεργειών των εμβολίων).
Ή να τερματίσουν/αναστείλουν τις παραδοσιακές, μονοπωλιακές πρακτικές προστασίας πνευματικής ευρεσιτεχνίας/ιδιοκτησίας, έτσι ώστε και οι φτωχές χώρες να παράγουν προσιτές εκδόσεις των εμβολίων. Ή να αποδεχτούν όπως ο ορισμός της τιμής των εμβολίων να γίνεται με κυβερνητική επίβλεψη και με γνώμονα το κοινό καλό; Ή όπως ο τρόπος διάθεσης των εμβολίων να μην είναι μονοπωλιακός.
Η ιστορία διδάσκει ότι προσπάθειες ή/και πρωτοβουλίες τέτοιου είδους πάντα αποτυγχάνουν λόγω και της τρομερής επιρροής που εξασκούν οι μεγάλες πολυεθνικές στα ισχυρά κράτη (ΗΠΑ, Βρετανία, Γερμανία) και υπερεθνικούς οργανισμούς (ΕΕ).
Ως αποτέλεσμα, αυτή την στιγμή πλούσια κράτη που αντιπροσωπεύουν το 14% του παγκόσμιου πληθυσμού έχουν (προ)αγοράσει το 53% των υποσχόμενων εμβολίων σε βαθμό που μπορούν να εμβολιάσουν τους πληθυσμούς τους τρεις φορές! Μήπως αυτά τα ίδια κράτη θα έρθουν στο τέλος, εφόσον ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους, να διορθώσουν την στρέβλωση, που τα ιδία δημιούργησαν, προσφέροντας, ως μια επικοινωνιακή «Φιλόπτωχος Αδελφότητα», ό,τι απέμεινε πίσω στα φτωχά κράτη; Ή τι θα γίνει, ας πούμε, όταν ο δυτικός κόσμος θα εμβολιαστεί και ο υπόλοιπος όχι; Θα κτίσουμε νέα φρούρια, όπως κάνει η Ευρώπη με τη συμφωνία της με την Τουρκία για το μεταναστευτικό; Μήπως ξαφνικά οι μη εμβολιασμένοι θα καταστούν, ξανά, πολίτες δεύτερης κατηγορίας, επιβεβαιώνοντας και την έγνοια του Γενικού γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών για τον «εθνικισμό των εμβολίων»;
Ένα είναι σίγουρο.
Η ώρα για κερδοσκοπία έφτασε ξανά…
Η μέχρι στιγμής διαφαινόμενη ανομοιόμορφη και μονομερής διανομή των εμβολίων θα διαιωνίσει μια καθοριστική οικονομική πραγματικότητα: ο κόσμος στην μετά τον κορωνοιό εποχή θα είναι οικονομικά πιο άνισος από ποτέ.
Αφού, εξασφαλίζοντας το μεγαλύτερο μέρος των περιορισμένων προμηθειών εμβολίων οι πλούσιες χώρες στοιχίζονται, στην πρώτη γραμμή, μόνες και έτοιμες για την οικονομική επανεκκίνηση. Ελέγχουν και τον Αφέτη και την κούρσα και το έπαθλο.
Οι υπόλοιποι, μάλλον, θα παρακολουθούν την κούρσα τηλεοπτικά αφού θα είναι ακόμη σε λόκνταουν…
Γιώργος Γεωργίου
Ευρωβουλευτής ΑΚΕΛ
Υ.Γ
- Την ώρα που δημοσιεύετο αυτό το άρθρο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε, κατόπιν έντονων πιέσεων του Ευρωκοινοβουλίου και ειδικότερα της Ομάδας της Αριστεράς, να δώσει στην δημοσιότητα μια αναδιατυπωμένη (λογοκριμένη, δηλαδή) έκδοση της συμφωνίας της με την φαρμακοβιομηχανία Curevac. Ουσιώδεις πληροφορίες, όπως οι τιμές ή τα προγράμματα παράδοσης, είναι μαυρισμένες. Ωστόσο, μερικά αποσπάσματα είναι αξιοσημείωτα. Όπως ότι η φαρμακοβιομηχανία θα είναι ο μοναδικός κάτοχος του εμβολίου. Παρόλο που η έρευνα – ανάπτυξη του, αλλά και η παραγωγή του πληρώθηκαν από δημόσια ταμεία. Γίνεται επίσης αόριστη αναφορά ότι τα κράτη μέλη θα πληρώσουν για βλάβες, ζημιές… ενώ απαγορεύεται ρητά η μεταφορά (ακόμη και δωρεάν) εμβολίων στις αναπτυσσόμενες χώρες, εκτός εάν συμφωνεί η εταιρεία…
- Έχουμε δει τις κυβερνήσεις να κλείνουν τις οικονομίες και να περιορίζουν τις ελευθερίες, αλλά η πνευματική ιδιοκτησία θεωρείται τόσο ιερή που δεν μπορεί να αγγιχτεί.
- Στο υψηλότερο επίπεδο της καπιταλιστικής ανάπτυξης οι πολυεθνικές (στην περίπτωση μας οι φαρμακοβιομηχανίες) ευνοούν την κυβερνητική αλληλεγγύη – στήριξη για να παράξουν κέρδος. Την σιχαίνονται όμως όταν το κράτος προσπαθήσει να την θεσμοθετήσει. Κάτι ανάλογο, αν θυμάστε, έγινε και με την διαχείριση της τελευταίας, αλλά συνεχιζόμενης, οικονομικής κρίσης με το κούρεμα και την κοινωνικοποίηση των ζημιών των τραπεζών…