Δυο περίπου χιλιόμετρα ανατολικά της Δερύνειας, στην ανατολική όχθη τοπικού χειμάρρου και πάνω σε μικρή σπηλιά, είναι κτισμένη η εκκλησία της Αγίας Μαρίνας. Η εκκλησία αυτή φέρεται να κτίστηκε τον 12ον αιώνα και είναι από τις αρχαιότερες της περιοχής. Αρχικά θα κτίστηκε ως εξωκλήσι μονόκλιτο με τρούλο, χωρίς νάρθηκα. Αργότερα έγιναν επεκτάσεις σε δυο φάσεις πιθανόν τον 14ον αιώνα. Οι επεκτάσεις αυτές και κάποια ίχνη ερειπίων που βρίσκονται στο βόρειο μέρος της εκκλησίας, καθώς και το γεγονός ότι η εκκλησία και η περιουσία της υπάγονται στην αρχιεπισκοπή, συνηγορούν στο συμπέρασμα ότι, η Αγία Μαρίνα ήταν μοναστήρι που άκμασε τον 14ον αιώνα, αλλά μας είναι άγνωστο πότε εγκαταλείφτηκε. Μέσα στην κοίτη του χειμάρρου υπήρχε περιβόλι, μερικά από τα δέντρα του οποίου σώζονται μέχρι σήμερα. Κατά μήκος της δυτικής όχθης του χειμάρρου, περνά ο αγωγός του μεσαιωνικού υδραγωγείου, μέρος του οποίου είναι και οι Πέντε Καμάρες. Πάνω σε αυτόν τον αγωγό, κάπου στα βορειοδυτικά της εκκλησίας, υπάρχει αποτύπωμα ανθρώπινου γυμνού ποδιού που σύμφωνα με την παράδοση είναι η πατιά της Αγίας Μαρίνας. Σε αυτό το αποτύπωμα οι γυναίκες της περιοχής πατούσαν το γυμνό τους πόδι με την πίστη πως η Αγία Μαρίνα θα τους θεράπευε τις όποιες παθήσεις. Πιστεύεται μάλιστα πως η πατιά της Αγίας Μαρίνας χωράει όλα τα μεγέθη γυναικείου ποδιού. Η Αγία Μαρίνα θεωρείται προστάτης των παιδιών. Για τον λόγο αυτό, οι γονείς έπαιρναν τα παιδιά τους και τα έλουζαν με αγίασμα, που βρίσκεται μέσα στη σπηλιά κάτω από την εκκλησία. Ακολούθως κρεμούσαν τα βρεγμένα ρούχα των μωρών πάνω στην παλούρα (κονναρκά) που βρίσκεται στην νότια πλευρά της εκκλησίας. Τα ρούχα αυτά έμεναν κρεμασμένα ως τάμα στην Αγία Μαρίνα. Οι μεγαλύτεροι ένιβαν το πρόσωπο τους με το αγίασμα και το σκούπιζαν με μαντήλι που άφηναν πάνω στην παλούρα, πιστεύοντας ότι η Αγία Μαρίνα θα τους θεράπευε τις δερματοπάθειες. Η παλούρα της Αγίας Μαρίνας λόγω της προστασίας και της φροντίδας που τύγχανε από τους πιστούς, έγινε δέντρο αντί θάμνος που είναι η φυσιολογική της μορφή και στέκει αγέρωχη μέχρι σήμερα.
Στις 17 Ιουλίου που είναι η γιορτή της Αγίας Μαρίνας, γινόταν μεγάλο πανηγύρι και σε αυτό πήγαιναν πιστοί από την Δερύνεια, το Παραλίμνι, τον Άγιο Μέμνωνα και από άλλα χωριά της περιοχής. Η ήμέρα της Αγίας Μαρίνας σηματοδοτούσε και την έναρξη των θαλάσσιων μπάνιων, ετσι μετά το πανηγύρι οι πιστοί πήγαιναν στην θάλασσα που βρίσκεται μισό χιλιόμετρο στα ανατολικά. Σήμερα η εκκλησία δεν είναι προσβάσιμη, γιατί βρίσκεται μέσα στην νεκρή ζώνη στη γραμμή αντιπαράταξης. Πρόσφατα, μετά από προσπάθειες του Δήμου Δερύνειας, το εξωκλήσι έχει αναπαλαιωθεί και ο περίβολος έχει εξωραιστεί από το Τμήμα Αρχαιοτήτων.
Βίκτωρ Καραγιάννης