Του Δρα Αντώνη Στ. Στυλιανού*
Οι ενορχηστρωμένες επιθέσεις της Χαμάς εναντίον του Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023 και η έκτοτε σύρραξη στη Γάζα, μεταξύ των πολλών και παρεμφερών επιπτώσεών τους, είχαν ως αποτέλεσμα την εντατικοποίηση της δράσης των Χούθι της Υεμένης στην Ερυθρά Θάλασσα, στο υπογάστριο της Διώρυγας του Σουέζ, που αποτελεί μια από τις σημαντικότερες ναυτιλιακούς οδούς στον κόσμο. Ο ιδιαίτερα αυτός σημαντικός για τη διεθνή ναυσιπλοΐα κόμβος αποτελεί την βασική αρτηρία του εμπορίου και της μεταφοράς πετρελαιοειδών και φυσικού αερίου μεταξύ Ευρώπης – Αραβικού Κόλπου – Ασίας – Άπω Ανατολής, με πολλαπλά οφέλη. Η κατασκευή της Διώρυγας του Σουέζ που ξεκίνησε το 1859 και ολοκληρώθηκε δέκα χρόνια αργότερα άλλαξε άρδην τα δεδομένα στην παγκόσμια ναυτιλιακή διακίνηση, μειώνοντας κατά το ήμισυ περίπου τις αποστάσεις διάπλου πλοίων που προηγουμένως ή / και εναλλακτικώς χρησιμοποιούσαν την οδό του νοτιότερου ακρωτηρίου της αφρικανικής ηπείρου.
Οι αντάρτες Χούθι, που στηρίζονται γενικά από το Ιράν, προχώρησαν σε επέκταση της βίαιας δράσης τους στην Ερυθρά Θάλασσα ως αντίποινα στην απάντηση του Ισραήλ μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου 2023 από την Χαμάς, στοχεύοντας πλοία που έχουν σχέση με το Ισραήλ σύμφωνα με αυτούς. Οι επιθέσεις τους πλέον είναι αδιάκριτες και έχουν προκαλέσει μια κλιμακούμενη ένοπλη κρίση στην Ερυθρά Θάλασσα και την περιφέρειά της, με το ενδεχόμενο αδιευκρίνιστου βαθμού κλιμάκωσης. Οι επιπτώσεις της διατάραξης της ναυσιπλοΐας από τις επιθέσεις των Χούθι είναι ιδιαίτερα επιβλαβείς, όχι μόνο, προφανώς, για την ασφάλεια των ίδιων των πλοίων και των πληρωμάτων τους, αλλά και για το παγκόσμιο εμπόριο και την ομαλή και ανεμπόδιστη ως προβλέπεται από το Δίκαιο της Θάλασσας διεξαγωγή της ναυσιπλοΐας.
Αξίζει να τονιστεί ότι η γεωπολιτική και γεωοικονομική σημασία της Ερυθράς Θάλασσας και της Διώρυγας του Σουέζ είναι τεράστιας σημασίας, με την ναυτιλιακή κίνηση δια μέσω της να αντανακλά το 12% περίπου του παγκόσμιου εμπορίου. Περιστατικά όπως αυτό του πλοίου μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων Ever Given που προσάραξε στην Διώρυγα τον Μάρτιο του 2021 είχαν ως αποτέλεσμα την σημαντική διαταραχή στο παγκόσμιο εμπόριο και τεράστιο οικονομικό κόστος. Παρομοίως, η δράση των Χούθι στην προκείμενη περίοδο δημιουργεί μια ‘εκρηκτική’ κατάσταση ικανή να πυροδοτήσει μια νέα παγκόσμια κρίση στο διεθνές εμπόριο.
Εν όψει της κρίσης που δημιουργεί η δράση των Χούθι ήδη παρατηρούνται αναταραχές στη διεθνή ναυσιπλοΐα και το διεθνές εμπόριο, με αρκετές ναυτιλιακές εταιρείες να παρακάμπτουν την περιοχή και τον διάπλου των πλοίων τους από την Ερυθρά Θάλασσα και την Διώρυγα του Σουέζ, επιλέγοντας την μακρύτερη διαδρομή από το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας στο νοτιότερο άκρο της αφρικανικής ηπείρου. Το γεγονός αυτό σημαίνει, συνοπτικά, τα ακόλουθα: αύξηση του χρόνου πλεύσης των πλοίων, άρα καθυστερήσεις στην παράδοση των εμπορευμάτων και αγαθών που μεταφέρουν· διαταραχή στον προγραμματισμό ναυλώσεων των πλοίων και μεταφοράς φορτίων· αύξηση του κόστους μεταφοράς, λόγω, κυρίως, αύξησης του κόστους καυσίμων· αύξηση ασφαλίστρων· αύξηση των τιμών μονάδων των φορτίων λόγω των πιο πάνω· αύξηση των εκπομπών ρύπων λόγω του μακρύτερου ταξιδιού· αύξηση των κινδύνων από την πειρατεία που παρατηρείται στον Κόλπο της Γουινέας και αλλού υπεράκτια της νοτιοδυτικής Αφρικής· και, inter alia, επιβολή επιπρόσθετων, έκτακτων χρεώσεων από ναυτιλιακές εταιρείες ως αποτέλεσμα των πιο πάνω.
Η δημιουργία πολυεθνικής συμμαχίας υπό τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής με τον τίτλο «Prosperity Guardian» αποτελεί την τελευταία εξέλιξη στα δεδομένα που έχουν δημιουργηθεί λόγω της κρίσης που προκαλούν οι αντάρτες Χούθι και στοχεύει στην αντιμετώπιση από κοινου των προκλήσεων ασφάλειας στη Νότια Ερυθρά Θάλασσα και στον Κόλπο του Άντεν, διασφαλίζοντας την ελευθερία της ναυσιπλοΐας και την ενίσχυση της περιφερειακής ασφάλειας και ευημερίας. Οι αδιάκριτες, όμως, επιθέσεις των Χούθι που στοχεύουν πλέον και πολεμικά πλοία που βρίσκονται στην περιοχή, αποτελούν γεγονότα που μπορούν να προκαλέσουν αλυσιδωτές επιπτώσεις, δημιουργώντας μια νέα αρένα σύρραξης, αυτήν την φορά στις θάλασσες της περιοχής.
*Λέκτορας Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, LL.B Law (Bristol), Ph.D in Law – International Law and Human Rights (Kent), Διευθυντής Μονάδας Νομικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας.