Πυροβολισμοί, εκρήξεις και μαχητικά αεροσκάφη ακούστηκαν την Τρίτη στην πρωτεύουσα του Σουδάν, το Χαρτούμ, καθώς ένοπλοι εισέβαλαν σε σπίτια ανθρώπων που εργάζονται για τα Ηνωμένα Έθνη και άλλους διεθνείς οργανισμούς, θραύοντας την 24ωρη κατάπαυση του πυρός, λίγη ώρα αφότου επρόκειτο να τεθεί σε εφαρμογή χθες το απόγευμα, κατόπιν πιέσεων των ΗΠΑ στις αντιμαχόμενες πλευρές.
Όμως τη συμφωνημένη ώρα (στις 19:00), εκρήξεις, στήλες καπνού, η οσμή του καμένου μπαρουτιού και ριπές όπλων ήταν ακόμα εκεί. «Δεν υπάρχει καμιά ένδειξη κατευνασμού στο Χαρτούμ και σε άλλες περιοχές», διαπίστωσε ο ΟΗΕ το βράδυ.
Στρατός και ΔΤΥ έσπευσαν να αλληλοκατηγορηθούν για την «παραβίαση της κατάπαυσης του πυρός». Νωρίτερα ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν, από την Ιαπωνία όπου βρίσκεται, είπε ότι μίλησε τηλεφωνικά τόσο με τον αρχηγό του στρατού, στρατηγό Άμπντελ Φάταχ αλ Μπουρχάν όσο και με τον ηγέτη της παραστρατιωτικής οργάνωσης Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης (RSF), στρατηγό Χαμντάν Νταγκλό, και ζήτησε να σιγήσουν τα όπλα ώστε οι Σουδανοί «να επανενωθούν με ασφάλεια με τις οικογένειές τους» και να λάβουν ανθρωπιστική βοήθεια.
Οι μάχες μεταξύ των ενόπλων δυνάμεων της χώρας και των παραστρατιωτικών Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης (RSF) μαίνονται για τέταρτη ημέρα στο Χαρτούμ, τόσο κοντά στη διοίκηση του στρατού και στο προεδρικό μέγαρο, όσο και σε δύο βάσεις των RSF στα βόρεια και δυτικά της πρωτεύουσας.
Η ιατρική φιλανθρωπική οργάνωση Médecins Sans Frontières (MSF) ανέφερε ότι η έλλειψη ιατρικών προμηθειών, αίματος και ηλεκτρισμού απειλούν τις σωτήριες θεραπείες στο Σουδάν, προσθέτοντας ότι 25 έχουν πεθάνει από τα τραύματά τους στο Βόρειο Νταρφούρ και το τελευταίο νοσοκομείο της δυτικής περιοχής έχει δεχθεί 183 τραυματίες τις τελευταίες 48 ώρες.
Τουλάχιστον 270 άνθρωποι σκοτώθηκαν και περισσότεροι από 2.600 τραυματίστηκαν στις ταραχές, σύμφωνα με αξιωματούχους του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) που επικαλούνται το Κέντρο Επειγόντων Περιστατικών του Υπουργείου Υγείας του Σουδάν.
Ένοπλο προσωπικό εισέβαλε σε σπίτια προσωπικού του ΟΗΕ και υπαλλήλων άλλων διεθνών οργανισμών στο κέντρο του Χαρτούμ, σύμφωνα με αναφορές σε εσωτερικό έγγραφο του ΟΗΕ. «Στο Χαρτούμ ένοπλοι ένστολοι, σύμφωνα με πληροφορίες από τις RSF, εισέρχονται στις κατοικίες των ομογενών, χωρίζουν άνδρες και γυναίκες και τους παίρνουν μακριά», αναφέρεται στην έκθεση.
Κάτοικοι αποκλεισμένοι
Οι εκκλήσεις της G7, του ΟΗΕ, των ΗΠΑ και άλλων να τερματιστεί η σύγκρουση έπεσαν στο κενό: άνδρες με στολές παραλλαγής, κάποιοι με τουρμπάνια όπως αυτά που φορούν νομάδες στο Νταρφούρ, εξακολουθούν να σκορπούν τρόμο στο Χαρτούμ, ενώ γίνονται αεροπορικά πλήγματα του στρατού σε πυκνοκατοικημένους τομείς.Πολλοί κάτοικοι έχουν κλειστεί στα σπίτια τους, χωρίς ηλεκτρισμό, ούτε τρεχούμενο νερό, και βλέπουν τα στοκ των τροφίμων τους, αν είχαν, να εξανεμίζονται αφότου η πολιτική σύγκρουση ανάμεσα στους δυο στρατηγούς εκτραχύνθηκε, μεταμορφώθηκε σε πόλεμο το Σάββατο.
Πολιτικοί και διπλωμάτες τους πίεζαν να συμφωνήσουν στο χρονοδιάγραμμα και στους όρους ένταξης των ΔΤΥ στον τακτικό στρατό και την επανέναρξη της διαδικασίας μετάβασης της χώρας στη δημοκρατία. Συμφωνία δεν υπήρξε· οι στρατηγοί έβγαλαν τα όπλα.
Την τέταρτη ημέρα των μαχών, στα ελάχιστα μπακάλικα που απέμεναν ανοιχτά οι καταστηματάρχες παραδέχονταν πως δεν θα αντέξουν πολύ ακόμα, ελλείψει εφοδιασμού. Οι κάτοικοι αρχίζουν να φεύγουν προς την επαρχία, προς νότο, όπου δεν γίνονται μάχες.
Κάτω από έναν ουρανό στον οποίο υψώνονται στήλες μαύρου πυκνού καπνού από τα αρχηγεία του στρατού και των παραστρατιωτικών, άλλοι έψαχναν τρόφιμα, ή μια γεννήτρια.
Στο Χαρτούμ «πάνε τέσσερις μέρες που δεν έχουμε κοιμηθεί», είπε η Ντάλια, 37 ετών.
Τη Δευτέρα, αμερικανική διπλωματική οχηματοπομπή έγινε στόχος πυρών και ο πρεσβευτής της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπέστη «επίθεση μέσα στην κατοικία του» στο Χαρτούμ. Η σουδανική διπλωματία –πιστή στον στρατηγό Μπουρχάν– κατηγόρησε τις ΔΤΥ.
Στα νοσοκομεία, απόγνωση
Στο Νταρφούρ, οχυρό του στρατηγού Νταγκλό και των χιλιάδων ανδρών του, που διέπραξαν απερίγραπτες ωμότητες στον πόλεμο στην πολιτεία το 2003, η οργάνωση Γιατροί Χωρίς Σύνορα (Médecins sans Frontières, MSF) ανέφερε πως μέσα σε τρεις ημέρες εισήγαγε 183 τραυματίες, «ανάμεσά τους πολλά παιδιά», στο τελευταίο νοσοκομείο της που συνεχίζει να λειτουργεί.
Είναι αδύνατο να εκτιμηθεί ποιος ελέγχει τι. Οι αντίπαλες πλευρές επιδίδονται σε πόλεμο αντιφατικών ανακοινώσεων, λένε πως έχουν στα χέρια τους το αεροδρόμιο, το προεδρικό παλάτι, το αρχηγείο του γενικού επιτελείου…
Ο στρατός καταγγέλλει «πραξικόπημα» από πλευράς «ανταρτών υποστηριζόμενων από το εξωτερικό», ο «Χαμέτι» μιλά περί αγώνα για «λευτεριά, δικαιοσύνη και δημοκρατία».
Χρησιμοποιεί δηλαδή το σύνθημα της «επανάστασης» του 2019, που ακουγόταν ως πολύ πρόσφατα στις διαδηλώσεις του δημοκρατικού κινήματος, που θέλει η χώρα να τελειώνει με τις στρατιωτικές χούντες, οι οποίες άσκησαν την εξουσία το μεγαλύτερο μέρος της σύγχρονης ιστορίας του μετά την ανεξαρτησία το 1956.
Για τον αιγύπτιο πολιτολόγο Αμρ Σομπάκι, «η τρέχουσα κατάσταση είναι αποτέλεσμα λαθών του καθεστώτος του (Όμαρ ελ) Μπασίρ και της περιόδου μετάβασης στην οποία επρόκειτο, μετά την πτώση του Μπασίρ (το 2019), να υπάρξει ενοποίηση των ένοπλων δυνάμεων».
«Οι πολίτες ήθελαν να κατεδαφίσουν το ancien regime (το παλιό καθεστώς), αλλά αυτό που κατεδαφίστηκε ήταν οι πολιτικές δυνάμεις και ο στρατός», κρίνει.
Η Αίγυπτος, ο γείτονας με επιρροή στο Σουδάν, πολλαπλασιάζει τις επαφές στην περιοχή επιδιώκοντας «την επιστροφή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων».
Τι συμβαίνει στο Σουδάν;
Όλα περιστρέφονται γύρω από τις εσωτερικές μάχες μεταξύ δύο αντίπαλων ομάδων: του σουδανικού στρατού και μιας παραστρατιωτικής ομάδας γνωστής ως RSF ή Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης.Μετά το πραξικόπημα στη χώρα το 2021, το οποίο έληξε μια μεταβατική κυβέρνηση που δημιουργήθηκε μετά την πτώση του μακροχρόνιου δικτάτορα Ομάρ αλ Μπασίρ δύο χρόνια νωρίτερα, το Σουδάν διοικείται από τον στρατό, με τον αρχηγό του πραξικοπήματος στρατηγό Αμπντέλ Φατάχ αλ-Μπουρχάν ως de facto κυβερνήτης.Η ένταση είχε δημιουργηθεί εδώ και μήνες μεταξύ του στρατού του Σουδάν και των παραστρατιωτικών Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης (RSF), οι οποίες μαζί ανέτρεψαν μια πολιτική κυβέρνηση σε ένα πραξικόπημα του Οκτωβρίου 2021.Πρωταγωνιστές στη μάχη για την εξουσία είναι ο στρατηγός Αμπντέλ Φατάχ αλ-Μπουρχάν, επικεφαλής του στρατού και αρχηγός του κυβερνώντος συμβουλίου του Σουδάν από το 2019, και ο πρώην υπασπιστής του, ο αρχηγός των RSF στρατηγός Μοχάμεντ Χαμντάν Νταγκάλο, πιο γνωστός σαν Χεμεντί.
Όταν ξέσπασαν οι μάχες στις 15 Απριλίου, και οι δύο πλευρές κατηγόρησαν την άλλη για την πρόκληση της βίας. Ο στρατός κατηγόρησε την RSF για παράνομη κινητοποίηση τις προηγούμενες ημέρες και η RSF, καθώς κινούνταν σε βασικές στρατηγικές τοποθεσίες στο Χαρτούμ, είπε ότι ο στρατός προσπάθησε να καταλάβει την πλήρη εξουσία σε μια συνωμοσία με τους πιστούς του Μπασίρ.
Η λαϊκή εξέγερση είχε δημιουργήσει ελπίδες ότι το Σουδάν και ο πληθυσμός του των 46 εκατομμυρίων ανθρώπων θα μπορούσαν να βγουν από δεκαετίες απολυταρχίας, εσωτερικών συγκρούσεων και οικονομικής απομόνωσης υπό τον Μπασίρ.
Η σύγκρουση όχι μόνο θα μπορούσε να καταστρέψει αυτές τις ελπίδες αλλά και να αποσταθεροποιήσει μια ασταθή περιοχή που συνορεύει με το Σαχέλ, την Ερυθρά Θάλασσα και το Κέρας της Αφρικής.
Θα μπορούσε επίσης να παίξει τον ανταγωνισμό για επιρροή στην περιοχή μεταξύ της Ρωσίας και των Ηνωμένων Πολιτειών.