Καθηγητής Φίλιππος Πατσαλής
Διευθύνων Σύμβουλος
NIPD Genetics
Πέρα από τις προφανείς επιπτώσεις που επέφερε στους τομείς της υγείας, της κοινωνίας και της οικονομίας, η πανδημία του νέου κορονοϊού έχει δημιουργήσει ένα κύμα αναταραχής σχετικά με την επίδραση των εμβολίων για τη νόσο COVID-19 σε όλες τις πτυχές της αναπαραγωγικής υγείας, κάτι που έχει ανησυχήσει μεγάλη μερίδα του πληθυσμού.
Διεθνείς οργανισμοί αναπαραγωγικής υγείας, παρακολουθούν στενά τις έρευνες που αφορούν τον εμβολιασμό για τη νόσο COVID-19 και την επίδραση που ενδέχεται να έχει στη γονιμότητα, προβαίνοντας συχνά σε ανακοινώσεις. Κοινή δήλωση της Αμερικανικής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής (ASRM), του Αμερικανικού Κολεγίου Μαιευτήρων και Γυναικολόγων (ACOG) και της Εταιρείας Μητρικής-Εμβρυϊκής Ιατρικής (SMFM), επιβεβαιώνει τη μη ύπαρξη αναφοράς σε απώλεια γονιμότητας τόσο στους δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους που συμμετείχαν στις δοκιμές των εμβολίων, όσο και στα εκατομμύρια των ατόμων που έχουν εμβολιασθεί, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι η απώλεια γονιμότητας από το εμβόλιο δεν είναι επιστημονικά αποδεδειγμένη.
Η Αμερικανική Εταιρεία Αναπαραγωγικής Ιατρικής (ASRM) καθιστά επιτακτική την ανάγκη της άμεσης δραστηριοποίησης και συμμετοχής των ιατρών στην ενθάρρυνση όλων των ασθενών που προβαίνουν σε αξιολόγηση και θεραπεία υπογονιμότητας, για εμβολιασμό για τη νόσο COVID-19. Περαιτέρω, δε συνιστά τον μη εμβολισμό ασθενών που σχεδιάζουν εγκυμοσύνη και ταυτόχρονα δηλώνει ότι «ο εμβολιασμός είτε πριν από τη σύλληψη είτε νωρίς, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, είναι ο καλύτερος τρόπος για τη μείωση των μητρικών και εμβρυϊκών επιπλοκών». Την ίδια στιγμή, η Εταιρεία Ανδρικής Αναπαραγωγής και Ουρολογίας (SMRU) και η Εταιρεία Μελέτης της Ανδρικής Αναπαραγωγής (SSMR) αναφέρουν πως όσον αφορά τον ανδρικό πληθυσμό, τα εμβόλια για τη νόσο COVID-19 θα πρέπει να προσφέρονται σε όλους τους άνδρες που πληρούν τα κριτήρια εμβολιασμού, ανεξαρτήτως αν υποβάλλονται ή όχι σε θεραπείες υπογονιμότητας.
Άξια αναφοράς είναι η συλλογή στοιχείων από ερευνητές, τα οποία κάνουν λόγο για προσωρινές αλλαγές στην εμμηνόρροια των γυναικών μετά από εμβολιασμό για τη νόσο COVID-19, οι οποίες οξύνουν την ανησυχία επηρεασμού της γονιμότητας. Οι αλλαγές αυτές παρατηρήθηκαν και αξιολογήθηκαν επίσης κατόπιν εμβολιασμών για τη γρίπη και για τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV), χωρίς όμως να είναι μακροπρόθεσμες και χωρίς συσχετισμό με τη γονιμότητα. Εξάλλου, η βιολογική διαδικασία της εμμηνόρροιας ρυθμίζεται μοναδικά από το ενδοκρινικό σύστημα και παράγοντες όπως το άγχος, προβλήματα ύπνου και αλλαγές στη διατροφή ή την άσκηση, μπορούν να επηρεάσουν τη διαδικασία.
Εντούτοις, εντοπίζεται η ύπαρξη στοιχείων που αφορούν την αρνητική επίδραση που έχει η νόσηση με COVID-19 κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. To Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών (CDC) αναφέρει πως οι έγκυες γυναίκες διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να παρουσιάσουν σοβαρές επιπλοκές από νόσηση με COVID-19 σε σχέση με τις μη έγκυες γυναίκες. Επιπλέον, οι έγκυες γυναίκες οι οποίες νοσούν με COVID-19, διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο πρόωρου τοκετού και ενδέχεται να έχουν υψηλότερο ρίσκο για άλλες δυσμενείς εκβάσεις της εγκυμοσύνης. Τα στοιχεία αυτά επιβεβαιώνονται και από πρόσφατη έρευνα η οποία δημοσιεύθηκε στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό The Lancet. Η έρευνα αφορούσε στοιχεία που συλλέχθηκαν μεταξύ 240.000 γεννήσεων, με ή χωρίς νόσηση με COVID-19 κατά την εγκυμοσύνη. Σημαντική ήταν η διαπίστωση πως η διάγνωση της νόσου COVID-19 σε έγκυες γυναίκες σχετίστηκε με 40% αυξημένο κίνδυνο πρόωρου τοκετού (<37 εβδομάδες κύησης) και 60% αυξημένο κίνδυνο πολύ πρόωρου τοκετού (<32 εβδομάδες κύησης). Η αυξημένη συσχέτιση με τον κίνδυνο πολύ πρόωρου τοκετού είναι ιδιαίτερα ανησυχητική, καθώς αυτοί οι τοκετοί ενέχουν υψηλότερους κινδύνους, όπως η βρεφική θνησιμότητα. Επιπρόσθετα, χρήζει αναφοράς η δημοσιευμένη έρευνα στο επιστημονικό περιοδικό Fertility and Sterility, η οποία καταλήγει στο συμπέρασμα ότι δεν παρατηρείται σύνδεση των εμβολίων για τη νόσο COVID-19 με την ανδρική υπογονιμότητα, ενώ αντιθέτως υπάρχει άμεση συσχέτιση της νόσησης με τη μειωμένη παραγωγή σπέρματος, τη δυσλειτουργία όρχεων και την ανδρική υπογονιμότητα.
Συνοψίζοντας, αν και οι προσωπικές ανησυχίες του κάθε ατόμου σχετικά με τον ρόλο των εμβολίων στη γονιμότητα είναι σεβαστές, δεν υπάρχει επιστημονικά τεκμηριωμένη επίδραση των εμβολίων για τη νόσο COVID-19 στη γονιμότητα ανδρών και γυναικών. Αντιθέτως, τα τρέχοντα στοιχεία υποδεικνύουν τη σύσταση σε άνδρες και γυναίκες να προβαίνουν σε εμβολιασμό, έτσι ώστε να αποτραπούν οι πιθανοί κίνδυνοι επιπλοκών στην αναπαραγωγική υγεία και γονιμότητα, οι οποίοι ελλοχεύουν από τη νόσηση με COVID-19.
Οι πληροφορίες του παρόντος άρθρου βασίζονται στις πιο πρόσφατες διαθέσιμες επιστημονικές έρευνες και δημοσιεύσεις κατά τη διάρκεια της δημοσίευσής του. Το περιεχόμενο του άρθρου προορίζεται μόνο για εκπαιδευτικούς σκοπούς και δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ως υποκατάστατο για τη λήψη ιατρικής συμβουλής.