Ο ανοδικός κύκλος των επιτοκίων φαίνεται να έχει κλείσει για τις μεγάλες κεντρικές τράπεζες, τουλάχιστον με τα σημερινά δεδομένα. Μετά την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), η οποία άφησε αμετάβλητα τα επιτόκια στις 26 Οκτωβρίου μετά από δέκα συνεχόμενες αυξήσεις, αντίστοιχες ήταν οι αποφάσεις της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ (Fed) και της Τράπεζας της Αγγλίας (ΒοΕ) την περασμένη εβδομάδα.
Αν και καμία από τις τρεις αυτές μεγάλες κεντρικές τράπεζες δεν έχει κηρύξει τυπικά το τέλος των συγχρονισμένων αυξήσεων των επιτοκίων τους, ουσιαστικά και οι τρεις αναγνωρίζουν ότι τα σημερινά επίπεδα των επιτοκίων είναι πολύ υψηλά και μπορούν να οδηγήσουν στον επιθυμητό στόχο για πληθωρισμό στο επίπεδο του 2%.
Οι αγορές δίνουν πλέον πολύ χαμηλή πιθανότητα νέων αυξήσεων στα επιτόκια και στρέφουν την προσοχή τους στο χρονικό διάστημα που τα επιτόκια θα παραμείνουν στα σημερινά υψηλά επίπεδα, στο πλαίσιο της πολιτικής των «υψηλότερων για περισσότερο χρόνο» επιτοκίων που έχουν διακηρύξει οι κεντρικές τράπεζες.
Το πόσο μεγάλο θα είναι το διάστημα αυτό θα εξαρτηθεί κυρίως από την πορεία του πληθωρισμού και την ένταση της οικονομικής επιβράδυνσης στην Ευρωζώνη και τη Βρετανία, αλλά και την ένταση της ανάπτυξης στις ΗΠΑ, όπου το ΑΕΠ αυξήθηκε 4,9% στο γ’ τρίμηνο.
Για την Ευρωζώνη τα πράγματα φαίνεται να είναι πιο ξεκάθαρα καθώς οι αυξήσεις των επιτοκίων από τον Ιούλιο του 2022, συνολικά κατά 450 μονάδες βάσης (4,5 ποσοστιαίες μονάδες), οδήγησαν την οικονομία της σε στασιμότητα και ήδη από το γ΄ τρίμηνο στα πρόθυρα της ύφεσης. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που ανακοίνωσε η Eurostat την περασμένη Τρίτη, το ΑΕΠ της περιοχής μειώθηκε 0,1% (σε τριμηνιαία βάση), μετά από οριακή αύξηση 0,1% στο β’ τρίμηνο και μηδενική ανάπτυξη στα δύο προηγούμενα τρίμηνα.
Η συρρίκνωση της οικονομίας και της ζήτησης οδήγησε σε ταχύτερη αποκλιμάκωση του πληθωρισμού στην Ευρωζώνη, ο οποίος μειώθηκε τον Οκτώβριο σε ετήσια βάση στο 2,9% από 4,3% τον Σεπτέμβριο, ενώ συνέχισε να μειώνεται και ο δομικός πληθωρισμός – που δεν περιλαμβάνει τις τιμές ενέργειας, τροφίμων, καπνού και αλκοόλ – στο 4,2% από 4,5%, αντίστοιχα. Επομένως, ακόμη και αν υπάρξουν κάποιες μικρές ανοδικές κινήσεις του πληθωρισμού τους επόμενους μήνες, λόγω αποτελεσμάτων βάσης, η πορεία του συνολικά θεωρείται συνεπής με τον στόχο της ΕΚΤ που είναι να μειωθεί στο 2% το 2025.
Στη Βρετανία, όπου η BoE διατήρησε το βασικό επιτόκιο στο 5,25%, η οικονομία κινείται επίσης μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας, αλλά ο πληθωρισμός της ήταν σημαντικά υψηλότερος από τον στόχο καθώς έτρεχε τον Σεπτέμβριο με ετήσιο ρυθμό 6,7%. Ωστόσο, εκτιμάται ότι η διατήρηση των επιτοκίων στα σημερινά επίπεδα για ένα σημαντικό διάστημα, σε συνδυασμό με τις υψηλές αποδόσεις των κρατικών ομολόγων, θα οδηγήσουν σε περαιτέρω συγκράτηση της οικονομίας και της ζήτησης και κατ’ επέκταση σε αποκλιμάκωση του πληθωρισμού.
Πιο σύνθετη είναι η κατάσταση στις ΗΠΑ, όπου οι αυξήσεις επιτοκίων κατά συνολικά 525 μ.β. δεν προκάλεσαν έως τώρα κάποια επιβράδυνση της οικονομίας, αντίθετα αυτή επιταχύνθηκε στο γ΄ τρίμηνο. Η υψηλή ζήτηση, κυρίως λόγω της ισχυρής κατανάλωσης των Αμερικανών, έβαλε φρένο στη μείωση του πληθωρισμού, ο οποίος τον Σεπτέμβριο έτρεχε με ετήσιο ρυθμό 3,7%, όσο και τον Αύγουστο, ενώ τον Ιούλιο είχε υποχωρήσει στο 3,2%. Το θετικό, ωστόσο, είναι ότι ο δομικός πληθωρισμός συνέχισε να μειώνεται, υποχωρώντας στο 4,1% τον Σεπτέμβριο. Ο πρόεδρος της Fed, Τζερόμ Πάουελ, δήλωσε ότι δεν υπάρχει ακόμη βεβαιότητα πως ο πληθωρισμός θα κινηθεί προς τον στόχο, αλλά υποβάθμισε την πρόβλεψη των στελεχών της κεντρικής τράπεζας τον Σεπτέμβριο για μία ακόμη αύξηση των επιτοκίων έως το τέλος του 2023, λέγοντας ότι από τότε έχουν αλλάξει τα δεδομένα.
‘Ακης Χαραλαμπίδης/ ΑΠΕ/ΜΠΕ