Οι οικονομικές συνέπειες από το «Covid 19» εξακολουθούν να γίνονται αντιληπτές από τον κόσμο. Οι κυβερνήσεις ανά το παγκόσμιο έχουν σωστά προωθήσει τεράστια οικονομικά προγράμματα για να μετριάσουν τις αρνητικές επιπτώσεις. Στο πλαίσιο αυτό έχουν βρει συμμάχους τις ανεξάρτητες Κεντρικές Τράπεζες, που έχουν αναπροσαρμόσει τις νομισματικές πολιτικές τους για να μπορέσουν να διευκολύνουν την κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών για αυτά τα επεκτατικά δημοσιονομικά προγράμματα.
Ένα επακόλουθο – τώρα που οι οικονομίες σταδιακά ανακάμπτουν – είναι και η αύξηση του πληθωρισμού. Αυτό είναι και το βασικό πρόβλημα που οι Κεντρικές Τράπεζες ανά το παγκόσμιο έχουν να αντιμετωπίσουν στην παρούσα φάση. Οι επιλογές τους θα επηρεάσουν τις οικονομίες που εποπτεύουν καθώς και τους πολίτες τους.
Φυσικά οι αυξήσεις των τιμών οφείλονται και σε άλλους παράγοντες. Υπάρχουν προβλήματα στην παραγωγή ενεργειακών και άλλων προϊόντων, προβλήματα στις μεταφορές δεδομένης της αλματώδους αύξησης της κατανάλωσης λόγω της σταδιακής ομαλοποίησης της υγειονομικής κατάστασης.
Οι οικονομολόγοι δεν υιοθετούν ενιαία άποψη σε ποιο βαθμό ο πληθωρισμός που βιώνουμε αυτή την περίοδο είναι «προσωρινός» ή «μόνιμος». Το αδιαμφισβήτητο γεγονός όμως είναι ότι οι υψηλές αυξήσεις των τιμών, επηρεάζουν την οικονομία και την καθημερινότητα μας.
Ο πληθωρισμός αποτελεί αρνητικό φαινόμενο για την οικονομία. Στην ουσία είναι μια μορφή φορολογίας, αφού μειώνει την αξία του χρήματος, και επηρεάζει τις επιχειρήσεις και δυσανάλογα τις χαμηλές και μεσαίες εισοδηματικές τάξεις. Αν και η ευθύνη για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού, κατά κύριο λόγο, εναπόκειται στις ανεξάρτητες Κεντρικές Τράπεζες, οι χώρες της Ευρωζώνης βρίσκονται σε δίλημμα.
Και αυτό, γιατί η νομισματική πολιτική εφαρμόζεται καθολικά για όλες τις χώρες του ευρώ από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η ευελιξία να προσαρμοστεί στις συγκεκριμένες ιδιομορφίες που αντιμετωπίζει κάθε χώρα είναι περιορισμένη.
Αυτό το δεδομένο οδηγεί σε προβληματισμό κατά πόσον οι δημοσιονομικές πολιτικές που οι κυβερνήσεις μπορούν άμεσα να επηρεάσουν θα χρειαστεί να επιστρατευθούν στον αγώνα κατά του πληθωρισμού.
Η Κύπρος έχει ήδη πιο ψηλό πληθωρισμό από το μέσο όρο στην Ευρώπη. Από τη φύση της, η κυπριακής οικονομίας είναι εκτεθειμένη στον κίνδυνο του πληθωρισμού λόγω της εξάρτησης της από τις εισαγωγές ενεργειακών προϊόντων, πρώτων υλών και άλλων αγαθών. Το πρόβλημα είναι πολυσύνθετο και χρειάζεται να είμαστε προσεχτικοί για να μπορούμε να προγραμματίζουμε σωστά τις ενέργειες μας. Η δημοσιονομική πολιτική δυστυχώς λειτουργεί με κάποια καθυστέρηση μέχρι να γίνουν αισθητά τα αποτελέσματα της. Χρειάζεται να είμαστε βέβαιοι ότι υπάρχουν οι σωστοί μηχανισμοί που να μειώνουν αυτή την καθυστέρηση.
Η δημοσιονομική πολιτική πρέπει να λάβει υπόψη ότι οι επιπτώσεις του πληθωρισμού στις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες επιτάσσουν την υιοθέτηση στοχευμένων μέτρων προς ανακούφιση τους. Η εξαγγελία της μείωσης του ΦΠΑ για την κατανάλωση ηλεκτρισμού αποτελεί βήμα προς την ορθή κατεύθυνση αλλά επιβάλλεται να ενδυναμωθεί.
Οι επιπτώσεις της κατακόρυφης αύξησης των τιμών ενέργειας αναδεικνύουν τις δυσμενείς επιπτώσεις που προκύπτουν λόγω της χαμηλής διείσδυσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στις επιχειρήσεις και στα νοικοκυριά στην Κύπρο. Το κράτος επιβάλλεται να αναθεωρήσει τους σχεδιασμούς του σε αυτό το πεδίο, διαφορετικά η ακρίβεια στις τιμές ενεργειακών προϊόντων θα καταστεί μόνιμο φαινόμενο, με δυσμενείς παρενέργειες για όλους .
Η ανακοίνωση της Κυβέρνησης για την υλοποίηση του γενικού προγράμματος κυβερνητικών εγγυήσεων αυτήν την βδομάδα με προβλημάτισε. Θεωρώ ότι η εφαρμογή του σχεδίου αυτού (υπό τις παρούσες συνθήκες που η οικονομία δείχνει σημεία σταδιακής ανάκαμψης) πρέπει να είναι πιο στοχευμένη. Χρειάζονται δράσεις που συνδέονται με την αναδιάρθρωση της οικονομίας, την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και την προώθηση της ψηφιακής οικονομίας.
Μέσα στα πλαίσια ενός γενικότερου προβληματισμού για την οικονομία ανάτρεξα στις εισηγήσεις που έκαναν σε πρόσφατη μελέτη μια ομάδα διακεκριμένων οικονομολόγων εκ μέρους του ΚΕΒΕ. Οι 66 στο σύνολο εισηγήσεις καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων. Σε πρώτη ανάγνωση θεωρώ ότι τέτοιου είδους επιστημονικές μελέτες που προέρχονται από την επιχειρηματική κοινότητα αξίζουν περαιτέρω επεξεργασίας στα πλαίσια ενός ευρύτερου διαλόγου ανάμεσα στους κοινωνικούς εταίρους. Ειδικότερα μου άρεσε η ιδέα για ένα κοινωνικό συμβόλαιο που να θέτει τις βάσεις για σταθερή μακροπρόθεσμη ανάπτυξη πέραν των εκλογικών κύκλων και βοηθά στην πιο γρήγορη και πρακτική εφαρμογή των δράσεων, που τόσο ανάγκη έχει ο τόπος και εναρμονίζονται με την βέλτιστη πρακτική στην ΕΕ.
Η δημιουργία ενός τέτοιου αποτελεσματικού πλαισίου που θα υποβοηθάει την διαμόρφωση και λήψη αποφάσεων, (όχι μόνο στα θέματα οικονομίας αλλά και σε όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής) αποτελεί βασικό συστατικό του οράματος μου για την εμπέδωση ενός Τίμιου Κράτους. Είμαι βέβαιος ότι το χρειαζόμαστε για να μπορέσουμε να προχωρήσουμε προς την κατεύθυνση της οικοδόμησης μια σύγχρονης και αλληλεγγύης κοινωνίας στην Κύπρο μας.
Αχιλλέας Δημητριάδης