Του Δρα Αντώνη Στ. Στυλιανού*
Σε μια εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη που παραχώρησε ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν αναδείχθηκαν τα μείζονα ζητήματα που αφορούν πρωτίστως στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας και στην αντίληψη του Τούρκου Προέδρου για αυτά. Η ανάγνωση της συνέντευξης επέχει ιδιαίτερης σημασίας αφού μέσω αυτής μπορούμε να αντιληφθούμε καλύτερα τις προεκτάσεις της, ειδικά στα θέματα που αφορούν τις σχέσεις και την στάση της Τουρκίας έναντι των ζητημάτων που έχουν ιδιαίτερη γεωπολιτική σημασία.
Ένα εξόφθαλμο δεδομένο που προκύπτει από την συνέντευξη, ξεκινώντας από την εσωτερική πολιτική τάξη πραγμάτων της Τουρκίας, είναι η επιβεβαίωση, με τον πιο εμφανή τρόπο, της ανάμειξης του ίδιου του Ερντογάν στα των πολιτικών της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας, με την δήλωση του Ερντογάν για παρέμβαση όσον αφορά στην μείωση των επιτοκίων να ξεσηκώνει αντιδράσεις στο εσωτερικό αλλά και να επηρεάζει την απόδοση της τουρκικής λίρας, η οποία συνεχίζει να έχει την χειρότερη απόδοση στις αναδυόμενες αγορές. Οι συνεχείς παρεμβάσεις του Ερντογάν έχουν αναντίρρητα πλήξει την νομισματική αξιοπιστία της χώρας, η οποία, ειρήσθω εν παρόδω, αντιμετωπίζει ούτως ή άλλως τεράστια οικονομικά προβλήματα.
Ένα δεύτερο δεδομένο είναι το προκλητικό ύφος του Ερντογάν όταν αναφέρεται σε ζητήματα γεωπολιτικής και το Κυπριακό. Ειδικά όσον αφορά στο Κυπριακό, παρουσιάζεται ως ο μόνος κάτοχος της «πραγματικής αλήθειας», με τις αναφορές του στην διαδικασία του Μπούργκενστογκ και το δημοψήφισμα του 2004 και την «διαίρεση» του νησιού να δημιουργούν τεράστια ερωτηματικά όσον αφορά τις επιδιώξεις της Τουρκίας σε σχέση με την διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού, ενόψει μάλιστα και της παρούσας διαδικασίας που άρχισε στη Γενεύη μέσω της άτυπους πενταμερούς. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η αναφορά του Ερντογάν – υπό μορφή υπενθύμισης φυσικά – ότι η Τουρκία «έχει δικαιώματα επί του φυσικού αερίου και του πετρελαίου γύρω από την Κύπρο.» Αυτό υποβάλλει, ως έχει ήδη αναφερθεί προ καιρού από πλευράς της Τουρκίας, ότι η Τουρκία θα συνεχίζει και θα εντείνει τις αναφορές για τους υδρογονάνθρακες και θα θέτει τούτο ως μείζον ζήτημα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για την επίλυση του Κυπριακού και επιπρόσθετα προδιαθέτει την στάση της Τουρκίας όσον αφορά στις πειρατικές της ενέργειες στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Τρίτο κρατούμενο από την συνέντευξη του Ερντογάν είναι οι αναφορές του στην κρίση που σοβεί στις σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ – Τουρκίας μετά την ανάληψη της προεδρίας των ΗΠΑ από τον Τζο Μπάιντεν, τον οποίο ευθέως, ουσιαστικά, κατηγόρησε ότι δημιουργεί το τεταμένο κλίμα μεταξύ των δυο, ειδικά μετά την αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων από τις ΗΠΑ, τις κυρώσεις που αφορούν στην αγορά του ρωσικού αντιπυραυλικού συστήματος S-400 και γενικότερα την εμπλοκή της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ, για το οποίο ο Τούρκος Πρόεδρος ανέδειξε τον ρόλο που διαδραματίζει και θέλει να διαδραματίσει η Τουρκία.
Τέλος, υπό μορφή πρώτης ανάγνωσης των όσων έχει δηλώσει στην μακρά του συνέντευξη ο Τούρκος Πρόεδρος, επισημαίνουμε το ότι ο Ερντογάν αναφέρθηκε στο ότι «τώρα υπάρχει μια νέα Τουρκία.» Μια Τουρκία, που όπως ο ίδιος τόνισε, «αναλαμβάνει πρωτοβουλίες στην περιοχή της, αποτελεί μέρος σε παγκόσμια ζητήματα και απαιτεί ίσες σχέσεις με τους συμμάχους της,», παραπέμποντας προφανώς στον νέο παρεμβατικό τρόπο με τον οποίο η Τουρκία αντιμετωπίζει τα ζητήματα γεωπολιτικής, όχι μόνο σε περιφερειακό επίπεδο αλλά και εξωπεριφερειακά.
*Λέκτορα Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, LL.B Law (Bristol), Ph.D in Law – International Law and Human Rights (Kent), Διευθυντής Μονάδας Νομικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας.