Ο καρκίνος του νεφρού (ή νεφροκυτταρικό καρκίνωμα) είναι η τρίτη συχνότερη κακοήθεια του ουροποιητικού συστήματος. Εμφανίζεται συχνότερα σε άνδρες και σε ηλικίες άνω των 50 ετών, με βασικούς παράγοντες κινδύνου την παχυσαρκία, την αρτηριακή υπέρταση, το κάπνισμα και το οικογενειακό ιστορικό.
Παραδοσιακά, οι ασθενείς με καρκίνο νεφρού εμφανίζουν συμπτώματα όπως αιματουρία, πόνο στην πλάτη, ψηλαφητή μάζα στην κοιλιά, απώλεια βάρους, πυρετό, αδυναμία, αύξηση της αρτηριακής πίεσης και αναιμία. Οι ασθενείς με τα συμπτώματα αυτά συνήθως παρουσιάζουν τοπικά προχωρημένη νόσο, η οποία είναι πιο δύσκολο να θεραπευτεί. Αντίθετα, στα αρχικά της στάδια, η νόσος δεν παρουσιάζει συμπτώματα και εμφανίζεται ως τυχαίο εύρημα σε απεικονιστικές εξετάσεις (υπερηχογράφημα, αξονική ή μαγνητική τομογραφία), στα πλαίσια διερεύνησης άλλου προβλήματος. Τα τελευταία χρόνια, η συχνότητα διάγνωσης του νεφροκυτταρικού καρκινώματος αυξάνεται, κυρίως λόγω της εκτεταμένης χρήσης απεικονιστικών εξετάσεων. Αυτό επιτρέπει την έγκαιρη διάγνωση της νόσου σε αρχικό και πλήρως ιάσιμο στάδιο και την αποφυγή δυσάρεστων συνεπειών για την υγεία και την ποιότητα ζωής των ασθενών.
Η θεραπεία του νεφρικού καρκίνου είναι κυρίως χειρουργική, αφού μόνο η αφαίρεση του όγκου μπορεί να εξασφαλίσει την ίαση του ασθενούς. Στο παρελθόν, όλοι οι νεφρικοί όγκοι αντιμετωπίζονταν με ανοικτή ριζική νεφρεκτομή, που ισοδυναμεί με χειρουργική αφαίρεση ολόκληρου του νεφρού. Αργότερα, μεγάλες μελέτες από τη δεκαετία του ’80 και ’90 έδειξαν ότι όταν είναι εφικτό λόγω θέσης και μεγέθους να αφαιρεθεί μόνο ο όγκος και όχι ολόκληρος ο νεφρός, η μερική νεφρεκτομή έχει ισοδύναμο αποτέλεσμα όσον αφορά στην αντιμετώπιση της νόσου με τη ριζική, ενώ παράλληλα εξασφαλίζει τη διατήρηση του υπόλοιπου φυσιολογικού νεφρού. Η μερική νεφρεκτομή αποτελεί πλέον τη μέθοδο εκλογής σε σχετικά μικρούς, περιφερικά εντοπισμένους όγκους, αλλά και σε ασθενείς που εμφανίζουν αμφοτερόπλευρο νεφρικό καρκίνο, πάσχουν από νεφρική ανεπάρκεια ή έχουν ένα μόνο νεφρό.
Η μερική νεφρεκτομή στο παρελθόν επιτυγχάνονταν με την κλασική ανοιχτή μέθοδο, η οποία όμως απαιτεί μεγάλη τομή στην κοιλιά του ασθενούς. Τα τελευταία χρόνια οι ενδείξεις της λαπαροσκοπικής και της ρομποτικής προσπέλασης στη χειρουργική του νεφρού έχουν διευρυνθεί σε μεγάλο βαθμό και έχουν καθιερωθεί για τη μερική νεφρεκτομή.
Η ρομποτική χειρουργική αποτελεί μια εξέλιξη της λαπαροσκοπικής προσέγγισης. Πρόκειται για τη «χειρουργική της κλειδαρότρυπας», με την οποία πραγματοποιείται η επέμβαση μέσα από «μικρές οπές», αλλά επιτυγχάνεται το ίδιο ογκολογικό και λειτουργικό αποτέλεσμα. Έτσι, αποφεύγονται μεγάλες τομές και τραυματισμοί των ιστών. Η ρομποτική πλατφόρμα διευκολύνει τη διενέργεια επεμβάσεων παρέχοντας στο χειρουργό μια σειρά από τεχνικές δυνατότητες που απουσιάζουν από την ανοικτή και τη συμβατική λαπαροσκοπική χειρουργική:
• Τρισδιάστατη όραση και απεικόνιση Υψηλής Eυκρίνειας
• Μεγέθυνση x15 φορές
• 7 βαθμούς ελευθερίας στην κίνηση
• Δυνατότητα επόπτευσης σε δύσκολα σημεία
• Άνεση και εργονομία
Η ρομποτική πλατφόρμα επιτρέπει την εκτέλεση λεπτών κινήσεων ακριβείας μέσα από μικρές οπές. Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιεί τα πλεονεκτήματα της τρισδιάστατης όρασης και της χρήσης μικροχειρουργικών εργαλείων που αναπαράγουν τις κινήσεις του ανθρώπινου χεριού. Συμβάλλει έτσι στην εκτέλεση πολύπλοκων επεμβάσεων με ελάχιστο χειρουργικό τραύμα.
Κατά τη διάρκεια της επέμβασης, παρασκευάζεται ο νεφρός και αναγνωρίζεται ο όγκος που πρέπει να αφαιρεθεί, είτε οπτικά με τη βοήθεια της ρομποτικής κάμερας, είτε με τη βοήθεια διεγχειρητικού υπερηχογραφήματος. Κατόπιν παρασκευάζονται τα αγγεία του νεφρού και σφραγίζεται προσωρινά η νεφρική αρτηρία, το αγγείο που παρέχει αίμα στο νεφρό, για να περιοριστεί η αιμορραγία. Ακολουθεί η αφαίρεση του όγκου και η συρραφή του νεφρικού παρεγχύματος, πριν να απελευθερωθεί η νεφρική αρτηρία και να επανέλθει η παροχή αίματος στο νεφρό. Η πιο κρίσιμη παράμετρος στην επιτυχή έκβαση της επέμβασης είναι η πλήρης αφαίρεση του όγκου και η γρήγορη συρραφή, ούτως ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο χρόνος που παραμένει σφραγισμένη η νεφρική αρτηρία και να εξασφαλιστεί η διατήρηση της νεφρικής λειτουργίας.
Η ρομποτική προσπέλαση στις επεμβάσεις του νεφρού εξασφαλίζει μια σειρά από πλεονεκτήματα για τον ασθενή, κυρίως λόγω της ελάχιστα επεμβατικής φύσης της. Σε σχέση με την ανοικτή χειρουργική, οι ασθενείς παρουσιάζουν λιγότερο μετεγχειρητικό πόνο, μειωμένη απώλεια αίματος και μικρότερη πιθανότητα για μετάγγιση, μικρότερο κίνδυνο για λοιμώξεις, μικρότερη διάρκεια νοσηλείας (συνήθως 1-2 ημέρες), ταχύτερη ανάρρωση και επάνοδο στις φυσιολογικές καθημερινές δραστηριότητες και την εργασία τους. Ειδικότερα για τη μερική νεφρεκτομή, με τη ρομποτική χειρουργική επιτυγχάνεται η «χρυσή τριάδα» των στόχων αυτής της επέμβασης, που περιλαμβάνει την επιτυχή αφαίρεση του όγκου, τη διατήρηση της νεφρικής λειτουργίας και την ταχεία και ομαλή ανάρρωση του ασθενούς. Όλες οι συγκριτικές μελέτες των τελευταίων ετών δείχνουν ότι η ρομποτική μερική νεφρεκτομή υπερέχει έναντι τόσο της κλασσικής ανοικτής όσο και της λαπαροσκοπικής χειρουργικής όσον αφορά στην επίτευξη των στόχων αυτών, ιδιαίτερα σε τεχνικά απαιτητικές συνθήκες.
Συμπερασματικά, η ρομποτική χειρουργική, πέρα από μια συναρπαστική προοπτική για το μέλλον, είναι πλέον ένα σημαντικό εργαλείο στο οπλοστάσιο της σύγχρονης ουρολογίας στη μάχη της ενάντια στις κακοήθειες του νεφρού.
ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥ
ΟΥΡΟΛΟΓΟΣ – ΡΟΜΠΟΤΙΚΟΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ
Δρ. Πρόδρομος Φιλίππου
Ουρολόγος Χειρουργός
+357 22 502000/001
[email protected]
Βιογραφικό
Ο Δρ Πρόδρομος Φιλίππου αποφοίτησε με Άριστα από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών το 2002 και στη συνέχεια απέκτησε τίτλο ιατρικής ειδικότητας στην Ουρολογία το Σεπτέμβριο του 2009. Είναι κάτοχος Μεταπτυχιακού Τίτλου (MA) και Διπλωματούχος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ουρολογίας (Fellow of the European Board of Urology, FEBU). Eργάσθηκε σε έμμισθες θέσεις σε νοσοκομεία του Ηνωμένου Βασιλείου, όπου και εξειδικεύτηκε στη Λαπαροσκοπική και Ρομποτική Χειρουργική, Ενδοουρολογία-Ενδοσκοπική Λιθοτριψία και ΝευροουρολογίαΟυροδυναμική (Barts and The London Hospital, Bristol Urological Institute), καθώς και στην Ανδρολογία (University College Hospital London). Εξειδικεύτηκε επίσης με υποτροφία της Ελληνικής Ουρολογικής Εταιρείας στην Ρομποτική Χειρουργική (Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Karolinska, Στοκχόλμη, Σουηδία).
Ο Δρ Φιλίππου έχει τιμηθεί με αριστείο από την Ελληνική και Ευρωπαϊκή Ουρολογική Εταιρεία, το Salzburg Open Medical Institute και το Πανεπιστήμιο Weil-Cornell της Νέα Υόρκης. ‘Εχει δημοσιεύσει μεγάλο αριθμό άρθρων σε έγκυρα επιστημονικά περιοδικά του εξωτερικού. Τα επιστημονικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν την ενδοσκοπική αντιμετώπιση της λιθίασης του ουροποιητικού, τη λαπαροσκοπική και ρομποτική χειρουργική καθώς και την ανδρολογία.