Αναπόφευκτα, η παγκόσμια υγειονομική κρίση που βιώνουμε μας φέρνει αντιμέτωπους με ιδιαίτερα μεγάλες προκλήσεις, όπως και με ερωτήματα στα οποία καλούμαστε να δώσουμε απαντήσεις.
Ερωτήματα και προβληματισμοί που σίγουρα δεν προέκυψαν σήμερα, αλλά που η κρίση ως αποτέλεσμα και σε συνδυασμό με τις πολυεπίπεδες επιπτώσεις και επενέργειες της, μεγιστοποιεί, με επακόλουθο η άμεση αναζήτηση λύσεων να καθίσταται επιτακτική ανάγκη.
Η βίαιη βιομηχανική και τεχνολογική έξαρση των τελευταίων δεκαετιών, η υπερβολή, η αλόγιστη απομύζηση των πλουτοπαραγωγικών πηγών, η εκτεταμένη -κάθε μορφής- επέμβαση στο φυσικό περιβάλλον, ο υπερκαταναλωτισμός, η ασυδοσία στο κυνήγι του κέρδους, η συσσώρευση του πλούτου στα χέρια των ολίγων, αποτελούν αναμφίβολα σημεία αναφοράς του καπιταλιστικού συστήματος και της καπιταλιστικής υποκουλτούρας τα οποία μονοπωλούν συντριπτικά το παγκόσμιο γίγνεσθαι, εκφραζόμενα μέσω ενός κατευθυνόμενου νεοφιλελεύθερου πολιτικοοικονομικού πλέγματος, που πόρρω απέχει από όσα ο κλασικός φιλελευθερισμός υπαγόρευε.
Ποιο όμως είναι το πραγματικό κόστος; Ποιες οι συνέπειες στον άνθρωπο, στο περιβάλλον, στον κοινωνικό ιστό; Ποιο το μέλλον του υφιστάμενου συστήματος και πολύ περισσότερο ποιο το μέλλον της ανθρώπινης κοινότητας και του πλανήτη στην ολότητα του; Ποιο είναι εκείνο το υπόδειγμα που θα μπορούσε να οδηγήσει την ανθρωπότητα σε καλύτερες μέρες;
Σίγουρα κανένα σύστημα από όλα όσα γνώρισε ή/και γνωρίζει ο κόσμος μέχρι σήμερα δεν είναι τέλειο, αλλά ούτε και δύναται να αγγίξει την τελειότητα κατά την πρακτική εφαρμογή του. Ο λόγος είναι γιατί εφαρμόζεται πάντα από τον άνθρωπο, με πάθη, με αδυναμίες, με ένστικτα, με αισθήματα και συναισθήματα. Συνεπώς, όσο “μαγικό” και αν ακούγεται στ’ αυτιά ενός ακροατή ένα κοινωνικό – πολιτικό – οικονομικό σύστημα, κατά την πρακτική του εφαρμογή και πορεία, νομοτελειακά δεν μπορεί να είναι, ούτε και να παραμένει ιδανικό, χωρίς αυτό όμως να σημαίνει, σε οποιανδήποτε περίπτωση, πως δεν πρέπει να προσπαθούμε συνεχώς για το καλύτερο.
Είναι, ίσως, απαραίτητο να επαναπροσδιορίσουμε την αξία της ζωής και της ανθρώπινης ύπαρξης εντός μιας ορθά δομημένης, δημοκρατικής, δίκαιης κοινωνίας. Σαφής προϋπόθεση για να συνεχίσει να επιβιώνει και να αναπτύσσεται (βιώσιμα) η ανθρωπότητα αλλά και να εξασφαλίζεται η επάρκεια των μη ανανεώσιμων φυσικών πόρων, η σταθερότητα και η ισορροπία, είναι η μετάβαση σ’ ένα νέο οικονομικό υπόδειγμα ανάπτυξης που θα περιορίζει τα απόβλητα και θα μειώνει σημαντικά την ανάγκη άντλησης νέων πόρων, των οποίων οι πηγές σίγουρα δεν είναι ανεξάντλητες. Αειφόρος, βιώσιμη ανάπτυξη σημαίνει αναβάθμιση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών μέσω της βέλτιστης χρήσης των πλουτοπαραγωγικών πηγών, στα πλαίσια μιας σύγχρονης οικονομίας που συμβάλλει στην ευημερία και στην προστασία του οικοσυστήματος. Το τρίπτυχο Κοινωνία – Περιβάλλον – Οικονομία πρέπει να καθορίζεται ως η απόλυτη βάση εξισορρόπησης. Οικονομική ανάπτυξη (Economic development) vs Οικονομική μεγέθυνση (Economic growth).
Το μοντέλο της Κυκλικής Οικονομίας – Circular Economy, το οποίο επεξεργάζεται εδώ και μια πενταετία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (έχουν τεθεί στόχοι και χρονοδιαγράμματα) με θετικά αποτελέσματα και αναφορές, είναι μια πολύ καλή πρόταση προοπτικής. Βασικοί πυλώνες της όλης φιλοσοφίας, η οποία αποδίδεται μέσω ενός πακέτου κατευθύνσεων, είναι η μεγιστοποίηση και εξέλιξη της ανακύκλωσης, η μείωση των ρύπων, η παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες και εναλλακτικές πηγές, η διαχείριση των λυμάτων, η ενίσχυση των προγραμμάτων έρευνας και καινοτομίας κ.α. Η κυκλική οικονομία σε συνδυασμό με μια σειρά πολιτικών και δράσεων που έχουν ως βασικό γνώμονα το κοινωνικό όφελος, όπως η βελτίωση και αναβάθμιση της παιδείας, η ενίσχυση και αναβάθμιση των συστημάτων υγείας, η επένδυση στον πρωτογενή τομέα, ο εκσυγχρονισμός των νομικών δομών, η βελτίωση των φορολογικών και χρηματοπιστωτικών πρακτικών, η απλούστευση των διαδικασιών του δημοσίου κ.α., μπορεί να αποτελέσει, σίγουρα, μια πλατιά αχτίδα φωτός που μας δείχνει το μέλλον.
Βεβαίως, για όλα αυτά, όπως και για τη μετάβαση από το γραμμικό/οριζόντιό μοντέλο οικονομίας που γνωρίζουμε κατά κύριο λόγο σήμερα, δηλαδή Παραγωγή – Χρήση – Απόρριψη, στην κυκλική οικονομία, είναι κάτι που συνεπάγει μεγάλο προγραμματισμό, πολλή δουλειά, και προπάντων κατάλληλη πολιτική βούληση.
Ήρθε η ώρα να χαράξουμε μια πραγματικά διαφορετική πορεία προόδου, “αντισυμβατική”. Απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί πάντα και πάνω απ’ όλα η παιδεία, η αλλαγή του ατομικού μας πυρήνα, η διαμόρφωση μιας κουλτούρας η οποία να σέβεται τον συνάνθρωπο αλλά και όλα όσα απλόχερα η φύση καθημερινά μας χαρίζει. Η φιλοσοφία του ‘παράγω όσα χρειάζομαι’ πρέπει να γίνει προσωπικό, καθημερινό μας βίωμα. Χρέος μας είναι να δημιουργήσουμε όραμα, να οικοδομήσουμε ένα καλύτερο παρόν, να εξασφαλίσουμε στις επόμενες γενιές ένα καθαρό… υγιές αύριο.
Νικόλας Χρίστου
Υποψήφιος Βουλευτής ΕΔΕΚ επαρχίας Λευκωσίας