Όταν το 2005 – 2006 αρχίζαμε τα προγράμματα ανακύκλωσης των συσκευασιών στην Κύπρο μέσω της Green Dot Cyprus, είχαμε προτείνει στην κυβέρνηση τότε ότι θα έπρεπε παράλληλα με την έναρξη της ξεχωριστής συλλογής των συσκευασιών να εφαρμόσουμε και τα προγράμματα «Πληρώνω Όσο Πετώ».
Τα προγράμματα αυτά, με τη διαφοροποίηση της φορολογίας προς τον πολίτη ανάλογα με τα ανάμεικτα απορρίμματα που πετά, δίνουν ένα άμεσο οικονομικό κίνητρο για καλύτερη διαχείριση των απορριμμάτων του, αφού με τη συμμετοχή στη διαλογή στην πηγή, την ανακύκλωση ή και την κομποστοποίηση, μπορεί να μειώσει τη χρέωση που καταλήγει στην τσέπη του. Η τότε πρόταση μας για την εφαρμογή αυτών των προγραμμάτων παράλληλα με την έναρξη της ανακύκλωσης, δεν ήταν τίποτε άλλο από τη μεταφορά των εμπειριών των άλλων χωρών της Ε.Ε. οι οποίες επιτύγχαναν ψηλότερα ποσοστά ανακύκλωσης εκεί που εφαρμοζόταν και πρόγραμμα Πληρώνω Όσο Πετώ. Γενικότερα, είχαμε παρατηρήσει ότι όπου έτρεχαν προγράμματα Πληρώνω Όσο Πετώ, υπήρχε περίπου 35% ψηλότερη συμμετοχή στην ανακύκλωση. Μέχρι το 2015, σύμφωνα με σχετική μελέτη, στις 17 από τις 27 χώρες της Ε.Ε. εφαρμόζονταν είτε σε εθνικό επίπεδο είτε σε τοπικό, προγράμματα Πληρώνω Όσο Πετώ και οι τάσεις είναι ανοδικές.
Δυστυχώς δεν πείσαμε τότε το κράτος, ούτε διαδοχικές κυβερνήσεις να εφαρμόσουν αυτό το εργαλείο, μέχρι το 2018 όπου η ίδια η Ε.Ε. σε σχετική αξιολόγηση της Κύπρου και κριτικάροντας την μη επίτευξη των στόχων ανακύκλωσης από τη χώρα πρότεινε πλέον επιτακτικά την εφαρμογή του Πληρώνω Όσο Πετώ με προπληρωμένη σακούλα, την ξεχωριστή συλλογή των οργανικών κουζίνας και την επιβολή φόρου ταφής, επιπλέον του κόστους ταφής των υλικών. Η συνέχεια ήταν το κράτος να ετοιμάσει νομοθεσία που είναι ήδη στη Βουλή που καθιστά την εφαρμογή του Πληρώνω Όσο Πετώ και τη ξεχωριστή συλλογή των οργανικών υποχρεωτική για τις Τοπικές Αρχές και βρίσκεται υπό ετοιμασία και σχέδιο επιδοτήσεων προς τις Τοπικές Αρχές για να υποστηριχθεί η εφαρμογή των νέων προγραμμάτων.
Όταν το 2019 ο Δήμος Αγλαντζιάς επέδειξε ενδιαφέρον για την εφαρμογή του Πληρώνω Όσο Πετώ, συνεργαστήκαμε και σχεδιάσαμε το σχετικό πρόγραμμα με την προπληρωμένη σακούλα. Στη συνέχεια συνεργαστήκαμε και στη διαχείριση της εφαρμογής του Πληρώνω Όσο Πετώ σε όλο το Δήμο από 1/1/2021, ενώ είχε προηγηθεί πιλοτική εφαρμογή σε περιοχή του Δήμου εντός του 2020. Τα αποτελέσματα του προγράμματος εις ότι αφορά τη μείωση των αποβλήτων του Δήμου αλλά και τη βελτίωση της ανακύκλωσης και σε ποσότητες και σε ποιότητα είναι εντυπωσιακή 4 μήνες μετά την εφαρμογή του σε όλο το Δήμο. Σε μια περίοδο που τα επαγγελματικά υποστατικά ήταν κλειστά λόγω της πανδημίας και δυνητικά θα μπορούσε να παρατηρηθεί και μείωση των συσκευασιών που ανακυκλώνονται, η πορεία ήταν ακριβώς η αντίθετη. Συγκεκριμένα, κατά τους πρώτους 4 μήνες του έτους, οι συνολικές ποσότητες ανακύκλωσης είναι αυξημένες σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο κατά 44.4%. Τον μήνα Απρίλιο, η αύξηση σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2020, ήταν 59% στο PMD, 44% στο χαρτί και 444% στο γυαλί. Παράλληλα, η ποιότητα των υλικών που συλλέγονται παραμένει ψηλή και έχει βελτιωθεί και το ποσοστό χρήσης των σωστών σακουλιών ανακύκλωσης.
Τα αποτελέσματα αυτά δείχνουν πόσο σημαντικό είναι αυτό το εργαλείο για την ανακύκλωση και πόσο αδικήσαμε τον τόπο μας που αργήσαμε κατά 15 χρόνια την εφαρμογή αυτού του εργαλείου. Η μη λήψη αποφάσεων, ή η μη εφαρμογή πολιτικών στην ώρα τους, που είναι ένα στενάχωρο χαρακτηριστικό της χώρας μας, είναι μια πρακτική που στοιχίζει στη χώρα και περιβαλλοντικά και οικονομικά αλλά και κοινωνικά.
Μετά την εφαρμογή του συγκεκριμένου προγράμματος στην Αγλαντζιά, έχει αρχίσει σε κάποιους κύκλους μια συζήτηση για το εάν και κατά πόσον αυτός ήταν ο καλύτερος τρόπος να εφαρμοστεί αυτό το πρόγραμμα, αν η προπληρωμένη σακούλα ήταν η καλύτερη λύση, αν η τιμολόγηση έπρεπε να γίνει έτσι ή αλλιώς, αν έπρεπε να προηγηθεί η τάδε δράση πριν γίνει μια άλλη κτλ. Αυτή είναι πραγματικά μια μη παραγωγική συζήτηση που δυνητικά μπορεί να καθυστερήσει την εφαρμογή αυτών των προγραμμάτων σε άλλες Τοπικές Αρχές. Αν και ο σχεδιασμός στην Αγλαντζιά ακολούθησε ακριβώς τις προτροπές της Ε.Ε. και τις προδιαγραφές της Κυπριακής Δημοκρατίας, είναι γεγονός πως υπάρχουν και άλλοι τρόποι ή άλλες εναλλακτικές ρυθμίσεις στην εφαρμογή των προγραμμάτων αυτών. Το καλύτερο όμως πρόγραμμα είναι αυτό που εφαρμόζεις και που εξελίσσεις στην πορεία. Αυτό έκανε ο Δήμος Αγλαντζιάς που τόλμησε και απολαμβάνει σήμερα την επιτυχία του. Από την εμπειρία του θα επωφεληθούν πολλοί. Οι ατέρμονες συζητήσεις από την άλλη δεν οδηγούν πουθενά και δεν φέρνουν αποτέλεσμα. Έχει πληρώσει ακριβό τίμημα το τόπος από τη μεμψιμοιρία και την ατολμία. Τώρα είναι η ώρα των δράσεων και όχι της χρονοτριβής.
Κυριάκος Παρπούνας
Σύμβουλος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης
Υποψήφιος Βουλευτής ΑΚΕΛ, Λευκωσίας