Ανδρέας Θεοφάνους*
Παρά το γεγονός ότι είναι σχετικά νωρίς η συζήτηση για τις προεδρικές εκλογές έχει αρχίσει προ πολλού. Όμως ενώ οι αναφορές και τα σχόλιαεπικεντρώνονται σε ονόματα, αυτών που έχουν εξαγγείλει την υποψηφιότητά τους καθώς και άλλων πιθανών υποψηφίων, δεν γίνεται η απαραίτητη συζήτηση για τις πολιτικές που θα ακολουθηθούν στα διάφορα ζητήματα που απασχολούν τους πολίτες.
Αναμφίβολα, για κάθε υποψήφιο που επιθυμεί να διεκδικήσει το κορυφαίο πολιτειακό αξίωμα, η ηγετική προσωπικότητα, η αυτοπεποίθηση, η αξιοπιστία, οι γνώσεις σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων όπως το Κυπριακό, την οικονομία και τη διεθνή πολιτική, η εντιμότητα καθώς και η δυνατότητα να ανταπεξέλθει με επιτυχία σε ένα δύσκολο εσωτερικό και εξωτερικό περιβάλλον είναι απαραίτητα στοιχεία. Ταυτόχρονα όμως προτεραιότητα πρέπει να είναι ένα πρόγραμμα διακυβέρνησης διά του οποίου η χώρα να διεκδικήσει ασφάλεια, σταθερότητα, ευημερία, δημιουργία συνθηκών για διάσπαση του αδιεξόδου στο Κυπριακό και τελικά μια βιώσιμη διευθέτηση.
Σε σχέση με το Κυπριακό υπογραμμίζεται ότι η πολιτική που έχει ακολουθηθεί μέχρι σήμερα δεν έχει οδηγήσει στα επιθυμητά αποτελέσματα. Επειδή τα δεδομένα στη σημερινή συγκυρία είναι εξαιρετικά δύσκολα η σωστή διαχείριση του Κυπριακού καθίσταται επιβεβλημένη. Επιπρόσθετα, είναι προφανές ότι πρέπει να υπάρξουν νέες προσεγγίσεις. Επί τούτου έχω ήδη καταθέσει την πρόταση για πρόταξη των κατευθυντήριων γραμμών για μια ομοσπονδιακή λύση καθώς και την υιοθέτηση μιας πολιτικής για μια εξελικτική διαδικασία. Είναι επίσης απαραίτητο να υπάρξει και ένα κοινό ελληνοκυπριακό αφήγημα. Για τα ζητήματα αυτά επιβάλλεται μια γόνιμη και δημιουργική συζήτηση μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων. Και ο κάθε υποψήφιος πρέπει να επεξηγήσει τις θέσεις του με σαφήνεια.
Ζωτικής σημασίας είναι η οικονομική πολιτική που θα ακολουθηθεί. Η Κύπρος απαραιτήτως χρειάζεται ένα νέο οικονομικό υπόδειγμα το οποίο να δημιουργεί νέες θέσεις απασχόλησης και να προωθεί την ανοδική κοινωνική κινητικότητα. Πέραν τούτου, είναι σημαντικό να ενθαρρυνθούν οι επενδύσεις, η επιχειρηματικότητα και να αντιμετωπισθεί η ανισότητα. Οι θεσμοί και οι υποδομές της χώρας πρέπει επίσης να είναι σε ετοιμότητα και σε θέση να λειτουργήσουν αποτελεσματικά με στόχο την καλύτερη δυνατή αξιοποίηση του Ταμείου Ανασυγκρότησης της ΕΕ καθώς και για την απορροφητικότητα ευρωπαϊκών κονδυλίων. Είναι επίσης σημαντικό να επέλθει ο αναγκαίος εξορθολογισμός των δημοσίων δαπανών σε όλα τα επίπεδα. Στα πλαίσια αυτά είναι σημαντική η επαναξιολόγηση, μεταξύ άλλων, του συστήματος συντάξεων, των δαπανώνγια την υγιεία, την παιδεία και την έρευνα. Είναι επίσης καθοριστικής σημασίας να συνεχισθεί η προσπάθεια για να καταστεί η Κύπρος περιφερειακό ιατρικό και ακαδημαϊκό κέντρο. Με το ίδιο σκεπτικό θα πρέπει να επιστρατευθούν συνέργειες ούτως ώστε η Κύπρος να μετατραπεί επίσης και σε ένα περιφερειακό οικονομικό κέντρο με την ευρεία έννοια του όρου. Τέλος, υπογραμμίζεται η ανάγκη για την καλύτερη δυνατή διαχείριση της πανδημίας καθώς και της διαφύλαξης της κοινωνικής συνοχής και των ατομικών ελευθεριών.
Σημειώνεται επίσης ότι η Κύπρος θα πρέπει να προχωρήσει με τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις στη δημόσια διοίκηση και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Επιπρόσθετα, θα πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν οι υφιστάμενες τάσεις διεθνώς σε σχέση με τις τεχνολογικές αλλαγές και την πράσινη ανάπτυξη.
Η πολιτεία θα πρέπει να δει με τηδέουσα προσοχή αλλά και με στοργή τα ζητήματα που αντιμετωπίζει η νέα γενιά η οποία επηρεάστηκε πολύ περισσότερο από την οικονομική κρίση και την πανδημία. Το επίπεδο των μισθών και το στεγαστικό είναι μεταξύ των ζητημάτων πουείναι άμεσα συνδεδεμένα και με τη δημογραφική πρόκληση η οποία πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα για τη νέα διακυβέρνηση.
Είναι επίσης απαραίτητο να αντιμετωπισθεί η διαφθορά, η διαπλοκή, και το πελατειακό κράτος. Μόνο έτσι θα αποκατασταθούν η αξιοπιστία και η εμπιστοσύνη προς τους θεσμούς και το κράτος. Η δράση αυτή είναι απαραίτητη και για την εικόνα της Κύπρου στην ΕΕ αλλά και διεθνώς. Για την υλοποίηση του στόχου αυτού δεν αρκούν οι νομικές ρυθμίσεις. Είναι επίσης θέμα νοοτροπίας καθώς και πολιτικής βούλησης.
Καθοριστικής σημασίας είναι μια πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική η οποία θα κινείται στα πλαίσια ενός διεκδικητικού πραγματισμού. Με το ίδιο σκεπτικό τονίζεται ότι η ενεργειακή πολιτική της Κυπριακής Δημοκρατίας θα πρέπει να λαμβάνει υπ’ όψιν όλα τα συναφή τεχνολογικά και οικονομικά δεδομένα. Επιπρόσθετα, παρά το μικρό της μέγεθος η χώρα μας καλείται να έχει μια δημιουργική εμπλοκή στη συζήτηση για το μέλλον της ΕΕ. Επί τούτου ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δοθεί στην προσπάθεια για διαφοροποίηση των όρων και κανόνων του Σύμφωνου Σταθερότητας.
Ομολογουμένως οι προεδρικές εκλογές του 2023 θα διεξαχθούν σε ένα δύσκολο περιβάλλον καθώς και σε ένα κλίμα αβεβαιότητας και ανασφάλειας. Οι πολίτες απεύχονται την κλιμάκωση των αντιπαραθέσεων καθώς και την εμβάθυνση ενός κλίματος διχασμού. Αντίθετα επιθυμούν να έχουν ενώπιον τους προοπτική και ελπίδα για το αύριο. Είναι γι’ αυτό που η αναζήτηση πυξίδας και οράματος για το 2023 είναι επιβεβλημένη.
* Ο Καθηγητής Ανδρέας Θεοφάνους είναι Πρόεδρος του Κυπριακού Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων καθώς και του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών και Διακυβέρνησης του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.