*Άρθρο των Ανδρέα Χαραλάμπους, Οικονομολόγου & πρώην Διευθυντή Υπουργείου Οικονομικών & Όμηρου Πισσαρίδη, Δ/ντος Συμβούλου PricewaterhouseCoopers Investment Services, στην εφημερίδα «Η Καθημερινή»
Οι δημογραφικές τάσεις, και συγκεκριμένα η τάση μείωσης του γηγενούς πληθυσμού, κυρίως λόγω υπογεννητικότητας, αποτελεί καίριας σημασίας πρόκληση για όλες τις ανεπτυγμένες χώρες. Το πρόβλημα παρουσιάζεται ακόμη και σε αναπτυσσόμενες οικονομίες που μέχρι πρόσφατα αντιμετώπιζαν πρόβλημα υπερπληθυσμού, όπως η Κίνα.
Παράλληλα, παρατηρούνται αυξήσεις μεταναστευτικών ροών από λιγότερο προς περισσότερο ανεπτυγμένες οικονομίες. Η τάση αναμένεται να ενταθεί, λόγω της φτώχειας και της κλιματικής αλλαγής, που θα επηρεάσουν τις συνθήκες διαβίωσης, ιδιαίτερα σε χώρες της Αφρικής.
Η υπογεννητικότητα και η αύξηση των μεταναστευτικών ροών αποτελούν μεγάλες προκλήσεις και για την Κύπρο. Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, οι αιτητές ασύλου και οι οικονομικοί μετανάστες αυξήθηκαν ραγδαία με μεγάλο ποσοστό να διοχετεύεται μέσω των κατεχομένων. Ήδη, το ποσοστό των αλλοδαπών στο συνολικό πληθυσμό και στους εργοδοτούμενους έχει ξεπεράσει το 20% και η τάση είναι ανοδική.
Τα διλήμματα πολιτικής είναι μεγάλα. Η παγκόσμια εμπειρία καταδεικνύει ότι, παρά τα διάφορα μέτρα στήριξης των οικογενειών, το φαινόμενο της υπογεννητικότητας σε ανεπτυγμένες χώρες δύσκολα θα ανατραπεί. Ως εκ τούτου, η διαμόρφωση κατάλληλης μεταναστευτικής πολιτικής καθίσταται στρατηγικής σημασίας για τις μελλοντικές προοπτικές ανάπτυξης.
Ο ποσοτικός έλεγχος των ροών των αιτητών ασύλου, με πλήρη σεβασμό των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μέσω της δημιουργίας των αναγκαίων δομών και της επιτάχυνσης των διαδικασιών εξέτασης των αιτήσεων, είναι απαραίτητος και για σκοπούς προληπτικής αντιμετώπισης πολιτικών εντάσεων. Είναι επίσης επάναγκες να υπερπηδηθούν οι εθνικές και τοπικιστικές αντιδράσεις και να προωθηθεί μια ολοκληρωμένη στρατηγική σε επίπεδο ΕΕ, η οποία να στοχεύει, μεταξύ άλλων, στον ορθολογικό καταμερισμό των αιτητών ασύλου σε όλη την επικράτεια της ΕΕ. Το εγχείρημα δεν είναι εύκολο εφόσον τα εμπόδια που πρέπει να υπερπηδηθούν είναι πολλά και αφορούν την κοινωνική αποδοχή, την πολιτιστική ισορροπία και το υψηλό δημοσιονομικό κόστος.
Για την επιτυχή αντιμετώπιση του προβλήματος απαιτείται η διαμόρφωση ευέλικτης μεταναστευτικής πολιτικής προσέλκυσης εργατικού δυναμικού σε μακροχρόνια βάση (σε αντικατάσταση της υφιστάμενης «ad hoc» αντιμετώπισης) για κάλυψη των ελλείψεων εργατικού δυναμικού. Οι ελλείψεις είναι ήδη ορατές και αφορούν κυρίως επαγγέλματα χαμηλής εξειδίκευσης. Ωστόσο, η Κύπρος έχει εντεινόμενες ανάγκες και σε επαγγέλματα υψηλής εξειδίκευσης για εμπέδωση του ρόλου της ως διεθνές επιχειρηματικό κέντρο.
Χωρίς την υλοποίηση μακροχρόνιας στρατηγικής, τα προβλήματα θα ενταθούν, περιλαμβανομένων αυτών σε νευραλγικούς τομείς της οικονομίας, όπως η υγεία, οι πιέσεις στους μισθούς θα καταστούν δυσβάστακτες για τις επιχειρήσεις, η βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού μας συστήματος θα απειληθεί και, γενικότερα, θα περιοριστούν οι μελλοντικές δυνατότητες ανάπτυξης και ευημερίας.
Μια πολυδιάστατη πολιτική προσέλκυσης ξένου εργατικού δυναμικού σε μακροχρόνια βάση ήδη προωθείται στις σκανδιναβικές χώρες και στη Γερμανία. Εγγενές στοιχείο μιας τέτοιας πολιτικής αποτελεί η επεξεργασία ενός απλού συστήματος μοριοδότησης, που να λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες εργατικού δυναμικού στην Κύπρο. Συμπληρωματικά, η στρατηγική πρέπει να προωθεί την κοινωνική ενσωμάτωση των μεταναστών, καλύπτοντας τις ανάγκες προσιτής στέγασης, εκπαίδευσης των παιδιών, κοινωνικής ασφάλισης, πρόσβασης σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, εκμάθησης της ελληνικής και, ενδεχόμενα, της αγγλικής γλώσσας και συνεχούς κατάρτισης.