Σε έναν κόσμο που έχει γίνει πιο επικίνδυνος τα τελευταία χρόνια, το εφιαλτικό σενάριο ενός Τρίτου Παγκοσμίου Πολέμου έχει διαδοθεί ευρέως στην συνείδηση του κοινού.
Νωρίτερα αυτό το έτος, ο υπουργός Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου Γκραντ Σαπς προειδοποίησε ότι ο κόσμος θα μπορούσε να κατακλυστεί από πολέμους με την Κίνα, τη Ρωσία, τη Βόρεια Κορέα και το Ιράν τα επόμενα πέντε χρόνια και είπε ότι μετακινούμαστε «από τον μεταπολεμικό κόσμο στον προπολεμικό κόσμο».
Η ανακούφιση που έγινε αισθητή στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου στα τέλη της δεκαετίας του ’80 αντικαταστάθηκε από την αυξανόμενη ανησυχία για την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και υπάρχει κατακραυγή για την ανθρωπιστική καταστροφή στη Γάζα .
Το Sky News μίλησε σε ειδικούς για το εάν ο Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος είναι μια πιθανότητα – και αν ζούμε πραγματικά σε έναν «προπολεμικό κόσμο».
«Η διεθνής τάξη ξεφτίζει»
Hugh Lovatt, ανώτερος συνεργάτης στον τομέα της πολιτικής στο thinktank του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων
«Τα καθησυχαστικά νέα είναι ότι δεν οδεύουμε προς τον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο», λέει.
Ενώ υπάρχουν συγκρούσεις εντάσεων σε διάφορα θέατρα -Ουκρανία, Μέση Ανατολή, Ασία-Ειρηνικό- όλα αυτά είναι «ξεχωριστά και δεν συνδέονται», σύμφωνα με τον κ. Lovatt.
«Ο πόλεμος στη Γάζα συνεχίζεται εδώ και έξι μήνες και οδηγεί σε περιφερειακή κλιμάκωση – τα αντίποινα του Ιράν εναντίον του Ισραήλ είναι μόνο το τελευταίο παράδειγμα αυτού».
Υπάρχουν συνέπειες για τη διεθνή κοινότητα, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου, για παράδειγμα όσον αφορά τις επιθέσεις των Χούτι στη ναυτιλίαστην Ερυθρά Θάλασσα και τον αντίκτυπο που έχει στο παγκόσμιο εμπόριο.
Υπάρχει, λέει, ο κίνδυνος τα βρετανικά στρατεύματα να παρασυρθούν σε μια σύγκρουση στη Μέση Ανατολή.
«Πρέπει να δούμε αυτούς τους κινδύνους σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο, το οποίο είναι ότι επηρεάζουν το Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά δεν είναι υπαρξιστικοί κίνδυνοι.
«Αυτό συμβαίνει επίσης σε μια περίοδο που η διεθνής τάξη ξεφτίζει, βρίσκεται υπό σημαντική πίεση. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να μας προβληματίζει πολύ.»
«Πιο πιθανό τώρα από οποιαδήποτε άλλη στιγμή μετά το τέλος του τελευταίου παγκοσμίου πολέμου»
Deborah Haynes, συντάκτρια ασφάλειας και άμυνας του Sky News
Δεδομένης της κλίμακας της αναταραχής που συγκλονίζει μέρη του πλανήτη -ιδίως στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή- η πιθανότητα για μια σπίθα που πυροδοτεί τον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο υπάρχει ήδη.
Αυτό δεν σημαίνει ότι μια κλιμάκωση σε παγκόσμια αντιπαράθεση είναι αναπόφευκτη, αλλά είναι αναμφισβήτητα πιο πιθανή τώρα από οποιαδήποτε άλλη στιγμή μετά το τέλος του τελευταίου παγκόσμιου πολέμου.
Μια απόφαση του Ιράν να εκτοξεύσει ένα άνευ προηγουμένου μπαράζ πυραύλων και μη επανδρωμένων αεροσκαφών εναντίον του Ισραήλ μόλις ανέβασε ακόμη περισσότερο το διακύβευμα.
Το Ισραήλ έχει δεσμευτεί να απαντήσει αν και οι σύμμαχοί του, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου και των ΗΠΑ, ζητούν αυτοσυγκράτηση, ειδικά καθώς βοήθησαν να διασφαλιστεί ότι η συντριπτική πλειονότητα των εισερχόμενων πυρομαχικών εκτινάχθηκε από τον ουρανό προτού προκαλέσουν βλάβη στο έδαφος.
Εάν το Ισραήλ επιλέξει να αντεπιτεθεί, η κρίση θα μπορούσε ακόμη να περιοριστεί εάν το χτύπημα της επιστροφής του είναι περιορισμένο και οποιαδήποτε περαιτέρω ιρανική απάντηση που πυροδοτείται από μια τέτοια επίθεση επίσης περιοριστεί. Αλλά είναι δύο μεγάλα αν.
Επίσης, κάθε φορά που αναλαμβάνεται ακόμη και περιορισμένη στρατιωτική δράση υπάρχει ο κίνδυνος λάθους ή λανθασμένου υπολογισμού που οδηγεί σε ανεξέλεγκτη κλιμάκωση σε περιφερειακό πόλεμο.
Αυτό που συμβαίνει στη Μέση Ανατολή έχει επίσης παγκόσμιο αντίκτυπο, ειδικά επειδή το Ιράν υποστηρίζεται από τη Ρωσία και έχει στενούς δεσμούς με την Κίνα, ενώ οι ισχυρότεροι σύμμαχοι του Ισραήλ, με επικεφαλής τις ΗΠΑ, είναι κυρίως δυτικά έθνη.
Σημαίνει ότι η κρίση φέρνει τα αυταρχικά κράτη εναντίον των δημοκρατιών – ακριβώς όπως κάνει ο ταυτόχρονος πόλεμος στην Ευρώπη.
Παρά τους όρκους της δυτικής υποστήριξης, η Ρωσία κερδίζει σιγά-σιγά έδαφος στην Ουκρανία. Οι δυτικοί σύμμαχοι αποτυγχάνουν να παραδώσουν τα όπλα και τα πυρομαχικά που χρειάζεται ο ουκρανικός στρατός – οδηγώντας σε μια σχεδόν αναπόφευκτη υποχώρηση εκτός κι αν αλλάξει η ισορροπία της στρατιωτικής δύναμης στο έδαφος.
Η επιτυχία του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία μπορεί να ενθαρρύνει τον Ρώσο πρόεδρο, του οποίου η χώρα βρίσκεται σε «απόλυτο πόλεμο», να δοκιμάσει τη δύναμη της συμμαχίας του ΝΑΤΟ εισβάλλοντας σε ένα κράτος μέλος.
Και πάλι, αυτό θα δημιουργούσε έναν άμεσο πόλεμο μεταξύ της αυταρχικής Μόσχας, οπλισμένης από το Ιράν, τη Βόρεια Κορέα και επίσης με τη βοήθεια της Κίνας, ενάντια στη συμμαχία του ΝΑΤΟ της Δύσης.
Οι αποδείξεις ότι η στρατιωτική δύναμη έχει αποδειχθεί αποτελεσματική κατά των δυτικών δυνάμεων θα μπορούσε να σκληρύνει περαιτέρω την αποφασιστικότητα της Κίνας να εκπληρώσει τη δέσμευσή της να επανενώσει το νησί της Ταϊβάν με την ηπειρωτική χώρα, ακόμη και αν αυτό σημαίνει εισβολή.
Μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε επίσης να βυθίσει την Ασία σε σύγκρουση, και πάλι στην ίδια διαχωριστική γραμμή των αυταρχικών κρατών έναντι των δημοκρατιών.
«Εκτροπή της προσοχής»
Edward R Arnold, ανώτερος ερευνητής στο thinktank Royal United Services Institute (RUSI).
«Νομίζω ότι οι άνθρωποι πρέπει πραγματικά να καταλάβουν τι είναι η Βορειοατλαντική Συνθήκη, η οποία είναι το θεμέλιο του ΝΑΤΟ», λέει.
Ο κ. Arnold υποστηρίζει ότι το κοινό φαίνεται να πιστεύει ότι το Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ (η αρχή ότι μια επίθεση σε ένα μέλος αντιμετωπίζεται ως επίθεση σε όλα) είναι αυτόματο.
«Αυτό δεν ισχύει ή σίγουρα δεν χρειάζεται να συμβαίνει… η κλιμάκωση δεν είναι αυτόματη και υπάρχουν μέτρα για την αποκλιμάκωση των πραγμάτων».
Εξετάζοντας την κατάσταση στην Ουκρανία, όπου το ΝΑΤΟ παρέχει όπλα και βοήθεια, λέει ότι ο κίνδυνος κακής επικοινωνίας μεταξύ Δύσης και Ρωσίας έχει αυξηθεί.
«Οι πιθανότητες κακής επικοινωνίας όταν ένα πλοίο πυροβολεί κατά λάθος ένα άλλο, νομίζω ότι αυξάνεται.
«Πρέπει να είμαστε πραγματικά προετοιμασμένοι για το τι σημαίνει αυτό».
Υποστηρίζει επίσης ότι κατά κάποιο τρόπο η απειλή μιας ευρύτερης σύγκρουσης με τη Ρωσία μειώνεται αυτή τη στιγμή. Οι δυνάμεις του Κρεμλίνου αρχίζουν να σημειώνουν πρόοδο στην Ουκρανία, αλλά η ποιότητα των στρατευμάτων τους έχει υποβαθμιστεί σημαντικά, ώστε δεν είναι σε θέση να παρουσιάσουν απειλή για το ΝΑΤΟ.
Ο κ. Άρνολντ συνέχισε: «Ο Βλάντιμιρ Πούτιν θα εξετάσει πολύ προσεκτικά τι συμβαίνει στη Μέση Ανατολή: πώς ανταποκρίνεται κάθε έθνος και απλώς την εκτροπή της προσοχής (από την Ουκρανία).
«Όλα αυτά βοηθούν τον Πούτιν αυτή τη στιγμή γιατί ενώ επικεντρωνόμαστε στη Μέση Ανατολή, δεν είμαστε τόσο συγκεντρωμένοι όσο στην Ουκρανία».
«Ο Ντόναλντ Τραμπ θα μπορούσε να υπονομεύσει το ΝΑΤΟ»
Dr Luigi Scazzieri, ανώτερος συνεργάτης στο think tank του Κέντρου για την Ευρωπαϊκή Μεταρρύθμιση
«Εξαρτάται από τον ορισμό σας για τον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Μια πιθανή σύγκρουση μεταξύ του Ιράν και του Ισραήλ έχει τη δυνατότητα να επεκταθεί σε μια μεγάλη στρατιωτική πυρκαγιά στη Μέση Ανατολή, με παγκόσμιες επιπτώσεις.
«Σίγουρα οι ΗΠΑ θα έλκονταν από την πλευρά του Ισραήλ και άλλες δυτικές χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου, μπορεί να κάνουν το ίδιο σε μικρότερο βαθμό.
«Αλλά η εμπλοκή τους θα ήταν περιορισμένη και αυτός δεν θα ήταν ο Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος, κυρίως επειδή η Ρωσία δεν έχει την πολυτέλεια να υποστηρίξει το Ιράν και επειδή η Κίνα είναι απίθανο να το κάνει.
«Ο αντίκτυπος μιας τέτοιας σύγκρουσης στην Ευρώπη θα ήταν κατά κύριο λόγο οικονομικός, μέσω περαιτέρω διαταραχών στις ροές ενέργειας και στο εμπόριο.
«Η κύρια οδός για ένα σενάριο του Τρίτου Παγκοσμίου Πολέμου παραμένει μια άμεση σύγκρουση της Δύσης με τη Ρωσία. Αυτό το σενάριο θα είναι πιο πιθανό εάν ο Ντόναλντ Τραμπ κερδίσει και υπονομεύσει το ΝΑΤΟ, δελεάζοντας τον Βλαντιμίρ Πούτιν σε επίθεση στη Βαλτική.
«Μια σύγκρουση με τη Ρωσία θα ήταν επίσης πολύ πιθανή εάν οι δυτικές δυνάμεις εμπλακούν στην υποστήριξη της Ουκρανίας σε ρόλους μάχης πρώτης γραμμής».