Το ιστορικό σπήλαιο της Παναγίας της Χρυσοσπηλιώτισσας στη Δευτερά, προσελκύει χιλιάδες πιστών ιδιαίτερα αυτές τις ημέρες, παραμονές της γιορτής του 15Αύγουστου.
Το σπήλαιο, βρίσκεται σε μια όμορφη και κατάφυτη από ευκαλύπτους και αροδάφνες τοποθεσία στην Κάτω Δευτερά. Είναι λαξευμένο μέσα σε βράχο σε ύψος περίπου 50 μέτρων στις όχθες του Πεδιαίου ποταμού. Από εκεί μπορεί ο προσκυνητής, αφού ανέβει τα 104 σκαλοπάτια, να ατενίσει όλη τη Δευτερά και την γύρω περιοχή. Η ιστορία του σπηλαίου βασίζεται κυρίως στην παράδοση ενώ τις λιγοστές γραπτές πληροφορίες τις έχουμε από αναφορές των ξένων περιηγητών που πέρασαν από την Κύπρο κατά καιρούς.
Ο χώρος αυτός πιθανόν να αποτέλεσε στο μακρινό παρελθόν ασκητήριο. Αποτελείται από τρία λαξευμένα υποσπήλαια που συνδέονται μεταξύ τους με δύο εσωτερικές σήραγγες και το μεγαλύτερο από αυτά, το κεντρικό αποτελεί το ναό.
Μέσα στο ιερό βήμα στην αψίδα υπάρχουν σημαντικές τοιχογραφίες τύπου ΦΡΕΣΚΟ και οι οποίες ανάγονται στον 12ο – 13ο αιώνα και έχουν πρόσφατα συντηρηθεί.
Η ονομασία του σπηλαίου οφείλεται στην ανεύρεση της σεπτής και θαυματουργής εικόνας της Παναγίας η οποία σύμφωνα με την παράδοση βρέθηκε με θαυμαστό τρόπο μέσα στο σπήλαιο. Από τότε το σπήλαιο ονομάστηκε «χρυσό σπήλαιο» και «Χρυσοσπηλιώτισσα» η Παναγία μας.
Το εικόνισμα είναι σε μέγεθος δωδεκαόρτου, δηλαδή στο μέγεθος των μικρών εικονισμάτων που τοποθετούνται στο τέμπλο κάθε εκκλησίας πιο πάνω από τις μεγάλες εικόνες. Ανήκει στο σπάνιο είδος της αμφιπρόσωπης εικόνας, δηλαδή είναι αγιογραφημένη και στις δύο πλευρές. Το εικόνισμα αυτό φυλάσσεται στον ναό του Αγ. Νικολάου για λόγους ασφάλειας. Το 1998 στο χώρο του αγιάσματος ένας προσκυνητής αφού είχε κάνει τάμα κατασκεύασε την εικόνα της Ζωοδόχου Πηγής σε ψηφιδωτό και καλλιτέχνησε τον χώρο.
Τα τάματα
Αμέτρητα τάματα έφεραν και εξακολουθούν να φέρνουν οι άνθρωποι που τους έχει θαυματουργήσει για να την ευχαριστήσουν. Όπως κέρινα ομοιώματα, στέφανα γάμων, ρούχα, νυμφικά κ.ά..
Υπάρχουν μαρτυρίες από ανθρώπους που έχουν δει την Παναγία λευκοντυμένη να στέκεται δίπλα στο καμπαναριό. Άλλοι την έχουν δει στον ύπνο τους και τους κάλεσε να την επισκεφθούν.
Η Παναγία Χρυσοσπηλιώτισσα γιορτάζει στις 15 Αυγούστου την Εορτή της Κοίμησης της. Από τα πολύ παλιά χρόνια γινόταν και γίνεται μέχρι σήμερα μεγάλο πανηγήρι που το επισκέπτονται χιλιάδες προσκυνητές κάθε χρόνο.
Λιτάνευση της εικόνας από τον Αγιο Νικόλαο στο Σπήλαιο
Η Εκκλησιαστική Επιτροπή του Ι.Ν Αγίου Νικολάου Κάτω Δευτεράς ανακοινώνει ότι η μεταφορά της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας της Χρυσοσπηλιώτισσας από τον Ι.Ν Αγίου Νικολάου μέχρι το σπήλαιο, θα γίνει με την καθιερωμένη λιτάνευση την Παρασκευή στις 11 Αυγούστου και ώρα 7:45. Θα προηγηθεί η ακολουθία του εσπερινού στις 7:00μμ στον Ι.Ν Αγίου Νικολάου. Χοροστατουντος του Πανιερωτατου Μητροπολίτου Παφου Κ.Τυχικου. Αμέσως μετά την μεταφορά της θαυματουργής εικόνας στο Ιερό Σπήλαιο, θα ψαλεί στον προαύλιο ανοικτό χώρο, του ιερού σπηλαίου ο Παρακλητικός κανόνας της Παναγίας της Χρυσοσπηλιώτισσας.Το σεπτό εικόνισμα της Παναγίας θα παραμείνει στο σπήλαιο μέχρι και την 16η Αυγούστου το βράδυ.
Παρακλητικός Κανόνας από το Άγιο Όρος
Το 2001 μετά από επικοινωνία του ιερέα της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου, Πατέρα Χαράλαμπου Νικολαΐδη με τον υμνογράφο του Αγ. Όρους Ιερομόναχο Αθανάσιο Σιμωνοπετρίτη συντάχθηκε ο Παρακλητικός Κανόνας και το απολυτίκιο της Παναγίας Χρυσοσπηλιώτισσας.
Το 2002 η λειτουργία του σπηλαίου αναστάλθηκε για λόγους συντήρησης και το 2008 που ολοκληρώθηκαν οι εργασίες συντήρησης, λειτούργησε κανονικά. Κατά τη διάρκεια της συντήρησης η Εκκλησιαστική Επιτροπή κατασκεύασε ένα μικρό λυόμενο εκκλησάκι κάτω στις όχθες του ποταμού για τις λατρευτικές ανάγκες των πιστών.
Δείτε τις δηλώσεις του Πάτερ Χαράλαμπου για τη θαυματουργή εικόνα εδώ: https://www.facebook.com/watch/?v=840028870795031