Της Έλλης Αυξεντίου
Μητέρα, είναι η κάθε γυναίκα σ’ αυτή τη γη που είναι ο φύλακας άγγελος ενός παιδιού όσα χρόνια κι αν περάσουν και όχι η γυναίκα που θα φέρει απλά ένα παιδί στον κόσμο.
Η γυναίκα που δε θα διστάσει να μαζέψει τα κομμάτια σου ακόμα κι αν αυτή ματώσει. Η γυναίκα που από τη στιγμή της σύλληψης, της γέννησης, ή της πρώτης ματιάς, σπάει το εγώ και γίνεται εσύ. Η γυναίκα που σε αποδέχεται γι αυτό που είσαι και όχι γι’ αυτό που θα ήθελε να είσαι. Μητέρα είναι η γυναίκα που θα πει δεν πεινάω για να φας εσύ ακόμα κι αν ήθελε τόσο πολύ το τελευταίο κομμάτι της πίτας. Είναι η γυναίκα που βλέπει το παιδί της πίσω από κλειστές πόρτες και το προστατεύει από ανοιχτά παράθυρα. Είναι η γυναίκα που ξέρει να θεραπεύει με την αγκαλιά της , την αγάπη της και με το μαγικό φιλί της.
Μάνα είναι αυτή που καταλαβαίνει τι σε απασχολεί χωρίς εσύ καν να της το πεις. Σύμφωνα με τον Φρόυντ, «ο άνθρωπος που υπήρξε το αδιαμφισβήτητα αγαπημένο παιδί της μητέρας του διατηρεί σε όλη του τη ζωή την πίστη στην επιτυχία, που συχνά οδηγεί πραγματικά στην επιτυχία».
Σήμερα, η κλινική ψυχολόγος και nlp – coacher, Χριστίνα Σταματάκη, μας εξηγεί τη σημασία της μητρικής φροντίδας αλλά και τους «τύπους μάνας». Η μητρότητα βλέπετε, είναι ένας ρόλος που δε διδάσκεται.
«Όταν αναφερόμαστε στη «μητρική φροντίδα», ουσιαστικά εννοούμε την συναισθηματική σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στο παιδί και τη μητέρα ή σε οποιονδήποτε άλλον έχει αναλάβει το μητρικό ρόλο», εξηγεί η κλινική ψυχολόγος, Χριστίνα Σταματάκη.
Και συνεχίζει:
«Η σχέση με τη μητέρα είναι η πρωταρχική εμπειρία από την οποία δημιουργούμε τις βάσεις για να χτίσουμε τις μετέπειτα σχέσεις μας με τους άλλους. Είναι πολύ σημαντικό για το παιδί νιώθει αποδοχή και αγάπη, προκειμένου να οπλιστεί με όλες εκείνες τις δυνάμεις που είναι απαραίτητες για να νιώσει ασφαλές να βγει στον έξω κόσμο και να συλλέξει εμπειρίες.
Όταν, λοιπόν, η φροντίδα της μητέρας είναι αμφιλεγόμενη, λόγω της υπερβολικής ή καθόλου προσοχής στο παιδί, οι συνέπειες στον τρόπο που μαθαίνει να δημιουργεί σχέσεις το ακολουθούν και στην ενήλικη ζωή του».
Προσθέτει:
Υπερπροστατευτική μητέρα: Είναι η μητέρα που από λανθασμένο τρόπο έκφρασης αγάπης, αποθαρρύνει το παιδί της από το να αναλάβει οποιαδήποτε πρωτοβουλία. Παίρνει η ίδια όλες τις αποφάσεις για εκείνο, με αποτέλεσμα το παιδί να μην έχει ασκηθεί ποτέ στο να στηρίζεται στο πόδια του και να δοκιμάσει τρόπους να διαχειριστεί τα προβλήματα που θα αντιμετωπίσει στη ζωή του.
Ουσιαστικά το αποδυναμώνει, γιατί δεν του δίνει την ευκαιρία να ωριμάσει και του στέλνει το μήνυμα ότι δεν είναι ικανό να φροντίσει τον εαυτό του. Στη πορεία της ζωής του εξελίσσεται σ’ ένα παθητικό και συναισθηματικά εξαρτημένο ενήλικα.
Όταν ένα μωρό γεννιέται, είναι πολύ δύσκολο, σχεδόν ακατόρθωτο, να μη γίνει ο σκοπός ολόκληρης της ζωής σας. Μας έχουν τόσο ανάγκη για να μεγαλώσουν που όλες οι μαμάδες αφιερωνόμαστε ψυχή τε και σώματι σε αυτά. Όμως κάπου εδώ έρχεται και η επιστήμη και μας λέει ότι αυτό το «παιδί μου είναι τα πάντα για μένα» αποτελεί παγίδα για όλες τις μαμάδες. Μπορεί να καταστρέψει τη ζωή τη δική σας και του παιδιού σας! Η υπερβολική ταυτοποίηση της δικής σας προσωπικότητας και ζωής με αυτή του παιδιού σας δημιουργεί προβλήματα και στην μετέπειτα ενήλικη ζωή του, αφού το πιθανότερο είναι ότι θα μεγαλώσετε ένα φοβισμένο παιδί, που πάντα θα περιμένει την έγκρισή σας για οτιδήποτε ή τη βοήθειά σας για να ολοκληρώσει τον στόχο του. Επιπλέον είναι πάντα πολύ σημαντικό να διατηρείται τις ισορροπίες και στη δική σας ζωή, μια και το πως αισθάνεστε εσείς και το πώς φέρεστε έχει άμεσο αντίκτυπο στον χαρακτήρα που διαμορφώνουν τα παιδιά σας. Σχετικά έχουν υπερθεματίσει και οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Ουάσιγκντον, οι οποίοι αναγνώρισαν αυτές ακριβώς τις συνέπειες από έναν υπερβολικό τρόπο προστατευτικότητας του παιδιού από την πλευρά της μητέρας του. Τα παιδιά τα οποία μεγαλώνουν με γονείς που έχουν έντονο το γονεϊκό ρόλο στο μυαλό τους και δρουν αναλόγως γίνονται πιο καταθλιπτικά από τα υπόλοιπα, ενώ δεν ικανοποιούνται εύκολα με ό,τι
πετυχαίνουν στις ζωές τους. Γι’ αυτό καλό θα είναι να κρατάτε ισορροπίες, να δίνετε βαρύτητα και στο τι θέλετε να κάνετε εσείς και ταυτόχρονα να φροντίζετε το παιδί σας, παρέχοντάς του όμως το χώρο να πάρει και τις δικές του πρωτοβουλίες και να πάρει τα δικά του ρίσκα, και ας φάει και τα μούτρα του. Να θυμάστε ότι αν εσείς είστε ένα καλό γονεϊκό πρότυπο για το παιδί, κι ένας ισορροπημένος χαρακτήρας, τότε το παιδί σας θα μεγαλώσει σωστά διαμορφώνοντας το δικό του χαρακτήρα μεν, αλλά έχοντας τις απαραίτητες ισορροπίες για την μετέπειτα πορεία του».
Τονίζει:
Απορριπτική μητέρα: Ο τρόπος που μας βλέπουν οι σημαντικοί άνθρωποι στη ζωή μας, προσδιορίζει τον τρόπο που και εμείς βλέπουμε τον εαυτό μας. Η απορριπτική μητέρα είναι υπερβολικά επικριτική και αυστηρή με τις πράξεις του παιδιού της και συνηθίζει να τονίζει τις ατέλειές του παραβλέποντας τις επιτυχίες του, με αποτέλεσμα να το διδάξει να είναι και το ίδιο πολύ επικριτικό με τον εαυτό του.
Ένα παιδί που έχει ανατραφεί με αυτό τον τρόπο, τείνει να είναι φοβισμένο και ανασφαλές και να εκδηλώνει συναισθήματα ζήλειας και επιθετικότητας. Συνήθως πρόκειται για ενήλικες που έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Τελειομανής μητέρα: Έχει υψηλές προσδοκίες και απαιτεί από το παιδί της το καλύτερο, με αποτέλεσμα να μην είναι ποτέ ικανοποιημένη με τις επιτυχίες του. Το παιδί ενδέχεται να έχει υψηλές επιδόσεις, αλλά στερείται εμπιστοσύνης στις ικανότητές του και πιστεύει πως όσο κι αν προσπαθήσει θα φαίνεται πάντα αποτυχημένο στα μάτια των άλλων.
Ως ενήλικας αναπτύσσει αισθήματα ανεπάρκειας και απληστίας και είναι ευάλωτος στην αποτυχία, με συνέπεια να εμφανίζει καταθλιπτικές τάσεις».
Συμπληρώνει:
Συντηρητική μητέρα: Είναι η μητέρα που έχει αυστηρές και αδιαπραγμάτευτες αξίες και αντιλήψεις για το τι είναι «ηθικό» και τι «ανήθικο». Το παιδί εσωτερικεύει αυτό τον τρόπο σκέψης και αξιολογεί τη συμπεριφορά του με αυτό το σύστημα αξιών, χωρίς να έχει την κρίση να επιλέξει τι από αυτά που διδάχθηκε ταιριάζει στον τρόπο ζωής του και τι όχι.
Το αποτέλεσμα είναι να εξελιχθεί σ’ ένα ιδιαίτερα επικριτικό ενήλικα με έντονα συναισθήματα άγχους και ενοχών, όταν παραβιάζει τους άκαμπτους κανόνες που έχουν θέσει οι άλλοι για αυτόν. Εναλλακτικά, ενδέχεται να επαναστατήσει, απορρίπτοντας κάθε κανόνα, και να υιοθετήσει παραβατική συμπεριφορά».
Σημειώνει:
Υποστηρικτική μητέρα: Δείχνει εμπιστοσύνη στις ικανότητες του παιδιού της και το ενθαρρύνει, αντί να το καθοδηγεί. Το περιβάλλει με φροντίδα, χωρίς να περιορίζει τη δράση του και αποτελεί ασφαλές καταφύγιο, όπου το παιδί μπορεί να βρει συμπαράσταση, όταν αντιμετωπίζει δυσκολίες στον έξω κόσμο.
Είναι έτοιμη να δεχθεί τις αποτυχίες του και να προσφέρει την ανιδιοτελή αγάπη που χρειάζεται για να επουλώσει τις πληγές του. Ενήλικες που έχουν μεγαλώσει απολαμβάνοντας αυτού του είδους τη φροντίδα, έχουν μια θετική εικόνα για τον εαυτό τους, είναι ανεξάρτητοι, χωρίς να φοβούνται να προσεγγίσουν συναισθηματικά τους άλλους, αισιόδοξοι και μπορούν εύκολα να προσαρμοστούν, ακόμη και σε αντίξοες συνθήκες.
Είναι σίγουρο πως κανένας δεν έχει διδαχθεί πώς να είναι γονέας. Ίσως αναγνωρίσατε κάποιες δικές σας συμπεριφορές στις παραπάνω κατηγορίες. Ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η προσωπικότητα της κάθε μητέρας είναι μοναδική και ανεπανάληπτη.
Επομένως, κάθε αυστηρή προσκόλληση στις κατηγοριοποιήσεις, είναι ελλιπής και αυθαίρετη, καθώς αδυνατεί να συμπεριλάβει το σύνολο των εκφράσεων της μητρικής φροντίδας».
Η Χριστίνα Σταματάκη είναι κλινική ψυχολόγος και από το 2005 ειδικεύεται παράλληλα και στο NLP (Νευρογλωσσικός προγραμματισμός ) – Coaching το οποίο εφαρμόζει σε αθλητές (πρωταθλητές ολυμπιονίκες ), καλλιτέχνες, όπως και σε στελέχη επιχειρήσεων σε ομαδικά και ατομικά προγράμματα. Διδάσκει, αφιλοκερδώς, στο «Ζωγράφειο» στην Κωνσταντινούπολη, με στόχο της, τα παιδιά να κατακτούν τα όνειρα τους. Δημοσιογραφικά τη γνώρισα το 2007, στην εκπομπή «Φως στο Τούνελ». Έχει συνεργαστεί με αρκέτες ελληνικές εκπομπές, περιοδικά και σάιτ. Η φωτογραφία είναι από το προσωπικό της αρχείο.