Ο Δρ. Χρήστος Πέτρου, είναι Επίκουρος Καθηγητής και Συντονιστής του Τμήματος Φαρμακευτικής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
Το ερευνητικό του έργο επικεντρώνεται στη σύνθεση/απομόνωση νέων βιοδραστικών μορίων και ειδικότερα στο σχεδιασμό, τη χημική σύνθεση και αξιολόγηση πεπτιδίων και στην απομόνωση και χαρακτηρισμό βιοδραστικών ενώσεων από φυσικές πηγές.
Ο Δρ Πέτρου, σήμερα μιλάει στους «ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ», για το πλάνο εμβολιασμού, για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που έχει σχεδιαστεί για φαρμακοποιούς επί των τεχνικών εμβολιασμού και των παραμέτρων που συνοδεύουν την πράξη έτσι ώστε τα κοινοτικά φαρμακεία να συνεισφέρουν στην μεγιστοποίηση της αποδοτικότητας των εμβολιαστικών πλάνων μιας χώρας.
- Έχει αρχίσει ήδη ο εμβολιασμός. Ποιο το δικό σας σχόλιο για το πλάνο του εμβολιασμού από το υπουργείο;
Ο εμβολιασμός εξελίσσεται με ικανοποιητικό ρυθμό, δεδομένης της διαθεσιμότητας των εμβολίων. Σίγουρα, η εμβολιαστική κάλυψη θα προχωρήσει με ταχύτερους ρυθμούς τους επόμενους μήνες, εν αναμονή της έγκρισης νέων και παραλαβής περισσότερων δόσεων εμβολίων. Μέχρι τώρα έχουν χορηγηθεί πέραν των 57,000 δόσεων σε άτομα ηλικίας 74 ετών και άνω και επαγγελματίες Yγείας, ενώ έχει ξεκινήσει ο εμβολιασμός των ευπαθών ομάδων, ανεξαρτήτως ηλικίας. Από αυτούς περίπου 19,000 συμπολίτες μας έχουν ολοκληρώσει και τις δυο δόσεις. Τις επόμενες μέρες θα ξεκινήσει ο κατ οίκον εμβολιασμός κλινηρών ατόμων, και θα προχωρήσουν σύμφωνα με τις συστάσεις της AdHoc επιτροπής οι ευπαθείς ομάδες.
2. Τα εμβόλια Astrazeneca, δεν θα μπορούσαν να καλύψουν τις νεαρότερες ηλικίες; Έτσι ώστε να γίνεται ταχύτερα και η διαδικασία του εμβολιασμού αλλά και να προστατεύεται μεγαλύτερη μερίδα πληθυσμού;
Το συγκεκριμένο εμβόλιο έχει εγκριθεί χωρίς ηλικιακό περιορισμό για ενήλικες 18 ετών και άνω.
Κάθε χώρα καταρτίζει την δική της στρατηγική εμβολιασμού ανάλογα με τις ανάγκες και τις προτεραιότητες που έχει θέσει. Βασικό κριτήριο είναι πάντα η προστασία των ανθρώπων που κινδυνεύουν περισσότερο να νοσήσουν σοβαρά ή να πεθάνουν. Οι ηλικιωμένοι συγκεκριμένα, όπως αξιολογεί ο WHO βρίσκονται σε τριπλάσιο κίνδυνο, ενώ είναι κρίσιμη η προστασία των επαγγελματιών υγείας.
Ένα πλάνο εμβολιασμού πρέπει να έχει συγκεκριμένους στόχους:
– Ελαχιστοποίηση του θανάτου και της σοβαρής ασθένειας λόγω του COVID-19.
– Ελαχιστοποίηση της εξάπλωσης της μόλυνσης και του ελέγχου της επιδημίας.
– Διασφάλιση βασικών κοινωνικών λειτουργιών.
Το Υπουργείο Υγείας αξιολογώντας τα επιδημιολογικά δεδομένα και τις εισηγήσεις της Συμβουλευτικής Επιτροπής είχε καταλήξει σε συγκεκριμένη σειρά.
Φυσικά, ένα πλάνο εμβολιασμού οφείλει να είναι ευέλικτο και να λαμβάνει υπόψη κάθε κοινωνική και οικονομική παράμετρο.
3. Τα φαρμακεία για παράδειγμα δε θα μπορούσαν να μετραπούν σε κέντρα εμβολιασμού; Για παράδειγμα το Astrazeneca, που δεν χρειάζεται ειδικές συνθήκες φύλαξης, δε θα μπορούσαν και οι Κύπριοι πολίτες να το προμηθευτούν από τα φαρμακεία;
To κοινοτικό φαρμακείο ως κέντρο πρωτοβάθμιας φροντίδας, λόγω της θέσης και της φύσης του, μπορεί να συνεισφέρει στην μεγιστοποίηση της αποδοτικότητας των εμβολιαστικών πλάνων μιας χώρας. Τα πλάνα εμβολιασμού πρέπει να χαρακτηρίζονται από την ταχύτητα εφαρμογής τους και σε αυτό μπορεί να συνεισφέρει το κοινοτικό φαρμακείο.
Στην παρούσα φάση υπάρχουν κάποιοι περιορισμοί, ώστε να καταστεί αυτό εφικτό στην Κύπρο: το πλαίσιο (ρυθμιστικό και εκπαιδευτικό) που να δίνει την δυνατότητα στους φαρμακοποιούς να εμπλακούν στη διαδικασία, αλλά και ο τρόπος μορφοποίησης των εμβολίων (πολύδοσα).
Γενικά οι εμβολιασμοί είναι μια από τις υπηρεσίες που μπορούν να συνεισφέρουν τα κοινοτικά φαρμακεία, ως κέντρα πρωτοβάθμιας φροντίδας.
Το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, σε συνεργασία με τον Παγκύπριο Φαρμακευτικό Σύλλογο, έχει σχεδιάσει εκπαιδευτικό πρόγραμμα για φαρμακοποιούς επί των τεχνικών εμβολιασμού και των παραμέτρων που συνοδεύουν την συγκεκριμένη πράξη. Το πρόγραμμα στηρίζεται στις προδιαγραφές της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Φαρμακευτικής. Στόχος, μέχρι το ερχόμενο καλοκαίρι να εκπαιδευτούν 300 φαρμακοποιοί, από όλη την Κύπρο και οι οποίο να μπορούν να «ριχτούν στη μάχη» του εμβολιασμού, από το φθινόπωρο, με το εμβόλιο της εποχικής γρίπης, κατ ελάχιστον.
4. Τα νέα στελέχη καλύπτονται από τα εμβόλια;
Από τα μέχρις στιγμής διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα και τα 3 αδειοδοτημένα εμβόλια αντιμετωπίζουν σε πολύ υψηλό ποσοστό την παραλλαγή που προέρχεται από το Ηνωμένο Βασίλειο. Μειωμένη αποτελεσματικότητα παρατηρείται σε κάποιες μελέτες στην παραλλαγή που προέρχεται από την Νότια Αφρική, χωρίς αυτό να είναι απαγορευτικό για την χρήση των εμβολίων. Αυτό το έχει τονίσει και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO). Τα δεδομένα αυτά, ακόμα δεν είναι επαρκή ώστε να προσδιορίζουν με ακρίβεια το προφίλ αποτελεσματικότητας των εμβολίων έναντι των μεταλλάξεων. Όσο αφήνουμε τον ιό να κυκλοφορεί στην κοινότητα, θα έχουμε περισσότερες μεταλλάξεις και σίγουρα κάποιες από αυτές θα «δραπετεύουν» από τα εμβόλια. Αν στο μέλλον επικρατήσει ένα στέλεχος το οποίο δραπετεύει από τα εμβόλια και τα καθιστά αναποτελεσματικά, θα πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για το ενδεχόμενο ενισχυτικής δόσης με ένα νέο εμβόλιο.
5. Αναμένουμε άλλα δύο εμβόλια. Ποια διαδικασία χρειάζεται για να προμηθευτούμε και το sputnik;
Αυτή τη στιγμή σε διαδικασία αξιολόγησης βρίσκεται το εμβόλιο της Janssen (Johnson & Johnson), το οποίο και έχει υποβάλει αίτηση. Αναμένεται η γνωμοδότηση του ΕΜΑ περί τα μέσα Μαρτίου. Σε καθεστώς κυλιόμενης αξιολόγησης βρίσκονται τα υποψήφια εμβόλια της Novavax και της CureVac.
Το Sputnik V δεν έχει υποβάλει, όπως ανακοίνωσε ο ΕΜΑ, ακόμα καμιάς μορφής αίτηση πέραν από το να ζητήσει επιστημονική συμβουλή. Τα εμβόλια είναι από τα προϊόντα που υποχρεωτικά πρέπει να εγκρίνονται από τον ΕΜΑ. Μετά από την αδειοδότησή του θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στην Κύπρο.
Σύμφωνα με την Νομοθεσία, υπάρχει πρόνοια για χορήγηση ειδικής άδειας χρήσης κάποιου μέσου που μπορεί να αντιμετωπίσει ένα παθογόνο παράγοντα, όμως αυτό είναι υποκείμενο σε πολλούς άλλους νομικούς περιορισμούς (απαλλαγή ευθύνης του κατασκευαστή), επιστημονικούς περιορισμούς σχετικούς με τα διαθέσιμα δεδομένα για την αξιολόγηση, αλλά και τις πολιτικές και συμβατικές υποχρεώσεις της Κύπρου ως Κράτους Μέλους της ΕΕ.
Προσωπικά, με τα υπάρχοντα δεδομένα θεωρώ ότι η δυνατότητα να κυκλοφορήσει το συγκεκριμένο εμβόλιο στην Ευρώπη πριν το τέλος της άνοιξης είναι εξαιρετικά απομακρυσμένο. Φαίνεται να υπάρχουν προβλήματα στην παραγωγή του εμβολίου (πολλές παραγγελίες από άλλες αγορές), ενώ δεν έχει ακόμα προχωρήσει ο εμβολιασμός του ίδιου του πληθυσμού της χώρας παραγωγής. Όλα αυτά σε συνάρτηση με την μη υποβολή αίτησης ακόμα και από τους κατασκευαστές.
6.Ποια η άποψη σας περί Εμβολιαστικού διαβατηρίου;
Προσωπικά συμφωνώ με την άποψη ότι είναι πρόωρη αυτή η συζήτηση όσο δεν προχωρούν οι εμβολιασμοί. Σίγουρα δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι τις ίδιες ευκαιρίες και πρόσβαση στο εμβόλιο.
Τόσο ή ΕΕ, όσο και ο WHO είναι σκεπτικοί με αυτό το θέμα που έχει και ηθικές προεκτάσεις. Δεν πρέπει να υπάρχει προνομιακή μεταχείριση αυτών που απλά έχουν την ευκαιρία τώρα να εμβολιαστούν, έναντι των άλλων που ακόμα δεν είχαν αυτή τη δυνατότητα.
Πρέπει να είναι ξεκάθαροι οι στόχοι ενός τέτοιου «διαβατηρίου», και να στηρίζεται πλήρως στην αρχή της αναλογικότητας.
Στόχος είναι η συλλογική προστασία (ανοσία) και όχι η ατομική για να κόβουμε βόλτες στην Ευρώπη και αλλού.
Το εμβόλιο ξέρουμε ότι προστατεύει τον εμβολιασμένο να μην νοσήσει σοβαρά, δεν ξέρουμε αν μπορεί κάποιος απλά να είναι φορέας του ιού και να μπορεί να τον μεταδώσει. Από μόνο του ένα διαβατήριο στην παρούσα φάση δεν είναι αρκετό, χωρίς την συνοδεία τεστ, αν ο στόχος είναι οι «ελεύθεροι από ιό ταξιδιώτες».
Η αξία που θα έχει λοιπόν τώρα είναι ένας ταξιδιώτης να μην χρειαστεί κρεβάτι νοσοκομείου στη χώρα προορισμού. Άρα λοιπόν μέχρι να φτάσουμε το 75-80% προστασίας στην κοινότητα, τότε θέλουμε τεστ και μη φαρμακευτικές προσεγγίσεις. Είναι ένα πολιτικό και οικονομικό θέμα, αλλά σίγουρα όχι χωρίς επιστημονικό υπόβαθρo».